İçerik Başlıkları

Türkçe ve hatta İngilizce ile Fransızca'nın birbirinden bir hayli farklı olduğu nokta da cinsiyetler konusudur. Türkçe'de gramer açısından asla cinsiyet söz konusu olmaz. Fiil çekimlerinden veya zamirlerden konuşan kişinin ya da bahsedilen kişinin cinsiyetini anlamak imkansızdır. İngilizce'de bu iş biraz daha makul seviyeye gelir ve 3.tekil şahıs zamiri üstünde eril-dişil ayrımına gidilir. Ancak Fransızca'da bu iş yalnızca 3.tekil şahıs değil 3.çoğul şahısı, tüm isimleri de kapsar ve konuşan kişinin cinsiyetine bağlı olarak da zaman çekimleri değişir. Örneğin ne Türkçe de ne İngilizce'de kimse "masa" kelimesini kadın veya erkekmiş gibi kabul edip cümle kurmaz. İlkokul İngilizce derslerinden de hatırlarız ki cansız isimler söz konusu olduğunda he/she kullanımı oldukça azdır. Ancak Fransızca'da masa yani "table" dişi olarak kabul edilir ve bir masa derken "une table" şeklinde yazılır. Başındaki "une" kullanımı masanın belirli bir masa değil de herhangi bir masa olduğunu anlatmakta ve "un" değil de "une" kullanılması eril değil de dişil olduğunu aktarmaktadır. Bu durumda "Fransızca la ne demek, Fransızca le ne demek o halde" diye sorduğunuzda da la ve le nün un ve une den temel farkı belirli olmasında saklıdır.

Fransızca  Şahıs Zamirleri ve Kullanım Örnekleri

Birçok dilde olduğu gibi, Fransızca şahıs zamirleri de cümlede gizli hale gelir - yani bir cümledeki gramer işlevlerine bağlı olarak farklı görünürler. Önce Türkçe olarak inceleyelim:

O, Gustave Flaubert'in bir kitabını okuyor. "O" öznedir.

Bu kişi cümlenin nesnesi ise deriz ki: Flaubert onu hiç bilmediği yerlere götürüyor.

İşte Fransızca'daki temel zamirler:

vieux port Fransızca sıfat tamlaması
Burası Fransa'nın Marsilya şehrinde Vieux Port yani eski liman. Port eril bir kelime ve vieux ise sıfatın eril formu. | Unsplash

Fransızcada Artikeller: Belirli veya Belirsiz

Fransızca dilbilgisi dersleri alırken, bir kelimenin eril mi yoksa dişil mi olduğunu anlamanın en kolay yolu, onu artikelinden öğrenmektir veya sözlükte aramaktır. Bilmediğiniz bir kelimeyle karşılaşırsanız, eğer şanslıysanız artikeli size yardımcı olmak için hemen yanında olacaktır.

Ve Fransızca neyse ki artikellerini kelime yanlarından düşürmese de, artikellerin tüm formlarını ezberlemek oldukça faydalı olacaktır.

Fransızca Cinsiyet Kelimelerini Öğrenmek: Sıfatları Cinsiyet ve Sayı Yönünden İsimle Uyumlu Hale Getirmek

Yani Fransızca sıfat tamlaması yaparken sıfatı yanındaki ismin cinsiyetine göre çekmemiz gerektiğini mi anlamalıyız? Bu sorunun cevabı ise; evet çoğunlukla!

Genel Cinsiyet Kuralları

Genel olarak bir sıfatı dişil formda çekerken sonuna "-e" getiririz, eril veya genel çoğul formunda "-s" takısı alır ve çoğul dişil çekimlerde ise "-es" takısı gelir.

Amusant - amusante - amusants - amusantes

Court - courte - courts - courtes

Vert - verte - verts - vertes

Grand - grande - grands - grandes

Fakat tabii ki iş bu kadar kolay olmuyor çünkü Fransızca'da oldukça fazla sayıda düzensiz sıfatlar var ve bu tip sıfatlar bu genel kuraldan oldukça farklı şekilde çekimleniyor. İşte bu "detaylar" Fransızca'ya yeni başlayan öğrencilerin Fransızca'yı bırakmasına veya sevmemesine neden olabiliyor.

"L", "N", "S" ve "T" ünsüz harfleriyle biten çoğu eril kelime, ünsüzleri ikiletecek ve dişiline -e ekleyecektir:

Aşağıdaki tabloda ise hiçbir kurala uymayan ve yalnızca ezberlenerek çözümlenebilecek en çok kullanılan istisnalar listesi verilmiştir.

Niteleyici sıfatlar

Bir ismin yanında kullanılan niteleyici sıfatlar tanımladıkları isimle cinsiyet ve sayı bakımından uyuşmalıdır. Çoğul isimler, isim erilse eril çoğul, isim dişilse dişil çoğul olacaktır. Çoğul bir isim ise veya bir zamir hem erkek hem de kadınlardan oluşan bir grubu (nous, vous) belirtiyorsa, eril form geçerli olur. Niteleyici sıfatlar genellikle isimden sonra gelir:

Un garçon blond. - sarışın bir erkek

Une fille blonde. -sarışın bir kız

Des enfants blonds - sarışın çocuklar

Des filles blondes - sarışın kızlar

Yine de bazen artikel ile isim arasına girerler. Şunları açıkladıklarında:

  • güzellik (beau, joli…) fakat “laid” (çirkin) dışında
  • yaş (jeune, vieux, nouveau…)  “âgé” (yaşlı) dışında
  • iyilik (bon, mauvais, gentil…) “méchant” dışında
  • beden (petit, grand…)
Doktor kelimesi Fransızca'da hangi cinsiyet?
Doktorlara genel olarak “le docteur” denir ve dişil formu yoktur. Fakat yine de bazı kadın doktorlar “la docteur” şeklinde çağrılmayı tercih ederler. | Unsplash

“être” yani "olmak" fiiliyle kullanılan sıfatlar

“être” ile kullanılan sıfatlar, özne ile sayı ve cinsiyet açısından uyuşmalıdır.

Le garçon est petit. - o çocuk ufak

La fille est petite. - o kız ufak.

Les enfants sont petits. - çocuklar ufak.

Les filles sont petites. - kızlar ufak.

Fransızca'da Bileşik Eylemlerle Cinsiyet ve Sayılar

Fransızca öğrenirken, bileşik fiilleri (yani yardımcı fiil kullanan fiil zamanlarını) kullanırken kuralın, SADECE yardımcı fiil “être” (olmak) ile kullanılan bileşik fiilerde ortacın cinsiyet ve sayı olarak anlaşması gerektiğidir. Bu kuralı tereddüt etmeden uygulayabilmek için düzenli Fransızca egzersizleri yapmak önemli.

Böylece "avoir" fiiliyle kullanılan sıfatlar:

J’ais cassé le vase. - Vazoyu ben kırdım.

Il avait cassé le vase. - Vazoyu o kırdı. (eril)

Elle avait cassé le vase. - Vazoyu o kırdı. (dişil)

Ils ont cassé le vase. -  Vazoyu onlar kırdı.

Fakat sıra “être” yardımcı fiiliyle kullanılan sıfatlara gelince ortacın, özne ile uyumuna bakınız:

Je suis né. - Doğdum. (Eril "ben").

Elle est née. - O doğdu.(Dişil)

Nous sommes nés. - Biz doğduk.

Elles sont nées. - Onlar (dişil) doğdu.

Fransızca Bir Kelimenin Eril mi Dişil mi Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Fransızca maskülen feminen kelimeler bazen çok kolaydır. Kadın "kadın", erkek ise "erkek" dir. Fransızca eril dişil meslek formları çok fazla olduğu için, örneğin öğretmen, erkek ise “instituteur”, kadın ise “institutrice” olur. Bununla birlikte, kelimenin dişil formu olmadığında birini nasıl belirleyeceğiniz konusunda bazı tartışmalar olduğunu fark edeceksiniz. Fransızca konuştuklarında, birçok kadın "le docteur" olarak adlandırılmaktan çekinmez, ancak bazıları "la docteur" olarak adlandırılmayı tercih eder. Aynı zamanda, insanları tanımlayan bazı sözcükler, eril ve dişil olarak kullanılıp kullanılmadığına bağlı olarak anlam bakımından farklılık gösterir. Dolayısıyla, geleneksel olarak "l'ambassadrice" ifadesi büyükelçinin karısına atıfta bulunur; bu nedenle bir kadın büyükelçiye “Madam l'ambassadeur” denir.

Genel Eril veya Dişil Sonlar

Mesleklerin ve erkek ve dişi hayvanların isimleri olan kelimeler oldukça açık olsa da (l'étalon - aygır; la jument - kısrak), diğer kelimeler biraz daha kafa karıştırıcıdır. Yatak erkeksi mi? (Evet, “le lit”.) Bir tabak ne olacak? (Hayır. "Une assiette" dişildir). Fransızca feminen maskülen ayrımı yapmak bazen oldukça kafa karıştırıcı olabilmekte. Fransızca konuşmayı öğrenirken anadili Türkçe olanları yıldıran temel nokta budur. Ezberleyebilmek için bol bol kitap okuyup maruz kalmanız gerekecektir.

Peki cansız nesneleri belirten kelimelerin cinsiyetini nasıl anlayabilirsiniz? En azından bazı kurallar geçerlidir.

"-e" ile biten kelimeler genellikle dişildir. "Fiil-isim" türündeki bileşik isimler genellikle erildir: le tire-bouchon (tirbuşon), le porte-monnaie (cüzdan). Bazı sonlar ya eril ya da dişildir ve eğer onları öğrenirseniz, doğru cinsiyeti çabucak tanıyabilirsiniz.

Tirbüşon birleşik kelimesi
Tirbuşon gibi fiil ve isimden oluşan birleşik kelimeler genellikle eril kelime haline gelmektedir. | Unsplash

Eril biten bazı kelime sonları:

  • -eux (le creux - depresyon; le peureux - the korkak)
  • -aire (le maire - vali; l’apothicaire -eczane)
  • -asme/-isme (le fantasme, le feminisme)
  • -é (le café)
  • -et (le jouet - the toy; le bleuet - mavi kantaron)
  •  “o” sesi ile bitenler: -eau, -au, -ot, -aud (le fourreau - kılıf ; le sot - salak; le réchaud - ocak;  “une eau” - su hariç
  • - ment (le moment - an; le vent - rüzgar)
  • -ail (l’ail - sarımsak; le travail - iş)
  • -eil (le reveil - çalar saat; le sommeil - uyku)
  • -age (l’age - yaş; le breuvage - içecek;  la cage - kafes; une image - imaj; la page - sayfa ve la plage - kumsal hariç)
  • -oir (le miroir - ayna; le terroir - bölge)
  • -al (le cheval - at; le carnaval - karnaval)

Dişil kelime sonlarına bazı örnekler:

  •  -e ile biten çoğu kelime.
  • -son, -tion, -sion (la raison - neden; la potion - iksir; la tension - tansiyon; fakat le son - ses)
  • - ure (la piqûre - böcek ısırığı ya da iğne deliği; la moisissure - küf)
  • - ette (la belette - porsuk; la ciboulette - soğan)
  • -ère (la ménagère - ev hanımı; la rivière - nehir; “le cimetière”- mezarlık; le réverbère - sokak lambası hariç)
  • -euse (la veilleuse - pilot ışığı; la tricoteuse - örücü)
  • -ture (la voiture - araba; la teinture - boya)
  • -ise (la cerise - kiraz; la banquise - buz kütlesi)
  • -ie (la mairie - belediye binası; la pénurie - kıtlık)
  • -elle (la marelle - seksek; la pelle - kürek)
  • -ée (la buée - buhar; la nuée - sürü; şunlar hariç: le lycée - lisel; le musée - müze)
Fransızca öğretmenine mi ihtiyacınız var?

Makaleyi beğendiniz mi?

5,00/5 - 1 vote(s)
Loading...

Beste

.