En eski akademik disiplinlerden biri olan fizik, bilim insanları tarafından yüzyıllardır araştırılıyor ve her geçen gün bu alanda yapılan yeni ve ilgi çekici buluşlar merakımızı artırmaya devam ediyor. Fizik, maddenin uzay ve zamandaki hareketlerini, yapısını ve işlevlerini inceleyen bilimsel bir disiplindir.
Fizik, her ne kadar merak uyandırıcı ve ilgi çekici veriler sunsa da, genellikle öğrencilerin korkulu rüyası haline gelmiş bir alandır. Bunun sebebi belki müfredatın belki de ders ortamlarının fiziğin muhteşem doğasını anlatmakta yetersiz kalması olabilir.
Fizik öğretmeni arıyorsan en uygun fiyatlarla Superprof'ta bulabilirsin.
Fizik, atomaltından astronomiye uzanan geniş kapsamlı çalışmalar yapan bir daldır. Aslında fizik alanına daldığınızda günlük yaşamınızdan birçok sorunun cevabına ulaşabilirsiniz.
Tabi ilk önce temel fizik kurallarını öğrenmeli, basit formülleri ezberlemeli ve bazı kavramları kafanıza tamamen yerleştirmelisiniz. Sağlam bir temel attıktan sonra artık fiziğin çeşitli dallarından hangisi ilginizi çekerse ona yönelebilirsiniz!
Bu makalemizde sizlere günlük hayatınızda karşılaşabileceğiniz fizik kavramlarından bahsedeceğiz. Fiziği sevseniz de sevmeseniz de genel kültürünüzü artırmak için bu kavramlar hakkında bilgi sahibi olmanızda yarar var.
Ayrıca dünya tarihine damga vurmuş buluşlarıyla insan yaşamını baştan aşağı değiştiren gelmiş geçmiş en ünlü fizikçileri de anlatacağız.
Hazırsanız başlayalım! Fizik dersi için destek mi lazım? Bağlantıya tıkla!
Fizik Sözlüğü
Televizyon dizi tarihinde The Big Bang Theory kadar fizik öğreten bir dizi daha olmamıştır herhalde.
Bu dizi, MIT doktorası yapan, üstün zekalı ve asosyal iki araştırma görevlisinin, sıradan bir garson olan Penny ile komşuluk ilişkilerini anlatıyor.
Penny de aşağıdaki fizik terimlerini bilse belki dizi bambaşka bir hal alırdı.
Kuantum: bu kavram tek başına 'mümkün olan en küçük birim' anlamına gelir. Birçok fiziksel konsepte bağlı olarak, en küçük parçacık seviyesindeki çalışmayı tanımlar. Kuantum düzeyindeki bazı çalışma alanları şunları içerir:
- Kuantum mekaniği: en küçük parçacıklarla ilgilenen fizik dalıdır. Kuantum fiziği, kuantum teorisi ve matris mekaniği olarak da bilinir.
- Kuantum dolanıklık: Bu ilkeye göre aynı anda ya da aynı kaynaktan yaratılan iki madde ya da nesne, birbirleri ile sürekli bir dolanıklık halinde bulunur.
- Kuantum optiği: fotonlar olarak bilinen ışık kuantlarının atomlar ve moleküller ile nasıl etkileşime girdiğiyle ilgilenen atomik, moleküler ve optik fiziğin bir dalıdır
- Kuantum tünelleme: kalisk fiziğe göre parçacıkların üzerinden aşması imkansız olması gereken bir engel içinde hareket edebildiklerini söyleyen bir kuantum olgusudur.
- Kuantum elektrodinamiği: yüklü atomaltı parçacıklar arasındaki elektromanyetik ilişkiyi inceleyen görelikli bir kuantum kuramıdır.
Kuantum teorilerinin kesinliği yoktur. Örneğin, kütleçekim kuvvetlerini kuantum mekaniği açısından tanımlamaya çalışan ve varsayım olan kuantum kütleçekimi henüz kanıtlanmamıştır.
Bozonlar ve fermiyonlar, teorik fizikçi Satyendra Nath Bose ile teorik ve deneysel fizikçi Enrico Fermi'nin adını taşıyan iki atomaltı parçacık sınıfıdır.
Hadron adı verilen üçüncü sınıf, iki veya daha fazla kuarktan oluşan bileşik bir parçacıktır. Hadronlar, fermiyonlar ve bozonlar arasındaki boşluğu doldurur.
Kuarklar başka bir temel parçacık türüdür; dört temel gücün hepsini deneyimleyebilen bir tek bunlardır.
Temel güçler elektromanyetizma, yer çekimi, güçlü kuvvet ve zayıf kuvvettir.
Daha birçok fizik kavramını detaylarıyla öğrenmek isterseniz bu konudaki ayrıntılı yazımıza göz atın!
Fiziğe dair birkaç kavramdan kısaca bahsettiğimize göre şimdi de dünyayı anlamlandırmamıza yardımcı olan ünlü fizikçilere bir bakalım.
Ünlü Fizikçiler
Fizik bir disiplin olarak ancak Rönesans döneminde tanındı ve kabul gördü, ancak o zamandan önce de fiziksel dünyamızın doğası hakkında çok sayıda çalışma yapılmıştı.
Galileo evrenle ilgili araştırmalarda önemli ilerlemeler kaydetmiş hatta o dönemde uzun süredir devam eden birkaç teoriyi çürütmüş olsa da aslında ilk Modern Bilim İnsanı ünvanını alması gereken kişi William Gilbert'tir.
William Gilbert deney yapmanın önemini ve kesin sonuçlar almanın gerekli olduğunu ileri sürdü ve kanıtladı.
O zamana dek fizikçiler ya deney yapmadan teoriler sunar ya da deney yapar ancak aşamalarını veya adımlarını kayıt altına almadıkları için deneyi tekrarlamak veya yeni bir şeyler katarak ilerletmek mümkün olmazdı.
Gilbert'in varsayımlardan ve felsefi görüşlerden kaçınma konusundaki beyanı sayesinde, diğer bilim insanları onun görüşünü benimsedi ve fizik bilimi bundan böyle çok daha güçlü bir şekilde ilerlemeye başladı.
Bugün bile aşağıdaki gibi çeşitli alanlardaki fizikçiler Gilbert'in araştırma felsefesini destekler.
- Alan Guth: Temel parçacık teorisindeki çalışmaları Big Bang (Büyük Patlama) hakkındaki bilgileri açıklayan teorik bir fizikçi olan Alan Guth aynı zamanda, kozmik genişleme teorisine de öncülük etti.
- Edward Witten, matematiksel fizik profesörü olan Edward Witten, matematiksel fiziğin diğer alanlarının yanı sıra sicim teorisi ve kuantum kütleçekimi alanlarında da araştırmalar yürütmektedir.
- Roger Penrose, rahmetli Stephen Hawking'in öğretmenidir. Onların olayı öğrencinin ustayı aşması değildi aslında. Uzun bir süre birlikte çalıştılar ve bu işbirliğinin sonucunda ortaklaşa Wolfe Ödülü'ne layık görüldüler.
Fizik alanında kadın araştırmacılardan çok erkek araştırmacılar var gibi görünse de aslında bilimin ilerlemesi ve keşifler konusunda erkek sayısıyla kadın sayısı başa baş gider.
Henüz bir üniversite öğrencisi olan astrofzikçi Jocelyn Bell Burnell pulsarları ilk gözlemleyen ve kaydeden kişi oldu ve bu keşfi ona Nobel Fizik Ödülü'nü kazandırdı.
Parçacık fizikçisi ve CERN'in ilk kadın genel müdürü Fabiola Gianotti, Higgs bozonunun ilk kez gözlemlendiği ATLAS projesinin lideriydi.
Astrofizikçi Sandra Faber ise çalışmalarını galaksilerin gelişimine ve değişimine yoğunlaştırdı. Hatta galaksi ne kadar parlaksa, yıldızlarının da o kadar hızlı seyahat etmesi gerektiğini ilk öne süren o oldu.
Yaşadığımız evreni günden güne keşfeden çok sayıda müthiş fizik dehaları var. Siz de bu fizikçileri öğrenmek için linkteki yazımıza göz atın.
Fizikte Ana Kavramlar
Fizikçiler ne kadar ünlü olursa olsun ve keşifleri ne kadar büyük olursa olsun, her fiziksel teorem ve fiziğe dair tüm keşifler aslında aynı birkaç temel kavrama dayanır.
Gelin bir saniyeliğine evreni düşünelim; devasa ve hala da genişleyen, enerji ve maddeyle dolu. Bunca bilimsel veriye rağmen evrenin çoğu henüz keşfedilmediği için sırlarla dolu ve gizemli.
Evrenin fizik kurallarını belirleyen aynı kuvvetler temel parçacıklar için de geçerlidir.
Bunlar kütleçekim kuvveti ve elektromanyetik kuvvet, zayıf ve güçlü nükleer kuvvetlerdir. Bu kuvvetler maddenin dışındadır ancak maddeye etki eder; çeker, iter, bağlar veya oluşturur.
Güçleri enerjiyle karıştırmamak gerekir. Her şeyin bir enerjisi vardır. Enerji türlerinden bazıları; potansiyel enerji, kinetik enerji, elastik veya radyan enerjidir.
Dalgaların enerji taşıdığını biliyor muydunuz?
Ses dalgaları, mikrodalgalar, sismik dalgalar ve yerçekimi dalgalarının tümü enerji taşıma olaylarıdır.
İlginç olan ise bunlar enerjiyi taşır fakat maddeyi taşımazlar.
Yerçekimi dalgaları kafa karıştırıcıdır çünkü evrenimizdeki en enerjik süreçlerden kaynaklanırlar ve uzay-zaman boyunca dalgalanırlar.
1916'da Albert Einstein tarafından tahmin edilmesine rağmen, bu tarz dalgaların varlığı yakın zamanda, daha 2016'da kesin olarak tespit edildi.
Aslına bakarsanız, fiziğin temel kavramlarının anlaşılması o kadar da zor değil. Bu alanın içine bir kere girdiğiniz zaman ne kadar eğlenceli olduğunu anlayacak ve peşini bırakamayacaksınız.
TUBİTAK'ın Fizik deneylerini inceleyin, hatta siz de deneyin!
Fiziğe Dair Etkileyici Bilgiler
Hala fiziğin öğrenilmesi zor ve sıkıcı bir alan olduğunu mu düşünüyorsunuz? Buraya kadar okuduklarınız fikirlerinizi değiştirmeye yeterli olmadı mı?
Peki ünlü İngiliz yapımı dizi Dr Who'nun bilim kurgudan çok bilimsel gerçekler içerdiğini biliyor muydunuz? Bu eğlenceli dizide modern bilime dair pek çok bilgiye yer veriliyor.
Günümüzde kozmoloji modeli, hepsi yan yana mutlu bir şekilde var olan sonsuz paralel evrenlerden oluşur.
Sonsuz oldukları için, olabilecek veya gelecekte olacak her şey şu veya bu evrende zaten olmuştur. Bu size bir yerlerden tanıdık geliyor mu?
Peki ya uzay zaman ve gerçeklik duvarında bir delik açmak?
Doktor'un sonik tornavidası bile aslında geçerli bir fizik varsayımıdır: doğru frekansa ayarlandığında, böyle bir cihaz, molekülleri farklı davranmaya teşvik edebilir.
Bu diziyi dikkatlice izlediğinizde ister istemez birçok fizik kavramını anlamlandırmaya başladığınızı fark edebilirsiniz.
Bir de plazmayı düşünelim. Hem damarlarınızdan akar hem de kozmosu doldurur; hatta bir de yüksek çözünürlüklü televizyon izlemenizi de sağlar!
Plazma maddenin dört temel halinden biridir; diğer üçü ise sıvı, katı ve gazdır.
Kelimenin Yunanca anlamı olan 'şekillendirilebilir madde' olması sayesinde nispeten yeni bir araştırma alanı olan tıbbi fizik, mühendislik (yarı iletken üretimi) ve elbette astrofizik alanındaki çalışma alanlarına uygulanabilen benzersiz bir maddedir.
Her ne kadar aynı ismi taşısalar da vücudunuzdaki plazmayla güneşteki plazma tamamen birbirinden farklı şeylerdir. Eğer bir saniyeliğine bu iki plazma aynı bileşenlerden oluşsaydı hepimiz paramparça olurduk!
Yine de fizik biliminde plazma konusu oldukça karmaşık ama aynı zamanda ilgi çekici de bir konudur.
Yaşadığımız dünyada geçerli olan birçok ilginç fizik kuralı var. Bunlardan habersiz yaşamak size bir şey kaybettirmez belki ama öğrenmeye başladığınızda fizik alanına daha fazla dahil olabilmek için her fırsatı değerlendireceğinize eminim!
Moleküler fizik ve uygulamalı fizikten hesaplamalı fiziğe, ta yüksek enerji fiziğine kadar farklı farklı alanlar... acaba hangi alan sizi daha çok cezbedecek merak ediyor musunuz?
Gökyüzüne bakarak evren incelemek mi? Küçücük molekülleri ayrıştırmak mı?
Umarım artık fizik öğrenmeye başlamaktan korkmuyorsunuzdur. Özel ders alarak fizik derslerinde başarılı olmak için hemen Superprof'a kaydolun!
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
