Ses ve tınısının büyüleyiciliğiyle birçoğumuzun kalbine girmeyi başarmış bir enstrüman olan piyanoyu daha yakından tanımaya ne dersiniz? Bazen sevilen kült bir filmin en vurucu sahnesinde çalıp aklımızı başımızdan alırken, bazen de ansızın radyoda ünlü bir sonatı büyülenmiş bir şekilde dinlerken buluruz kendimizi. Her birinde piyano sesi bizi büyülü bir ambiyansın tam ortasına bırakır. Bunu yaşamamızın nedeni, piyano sesinin insan vücuduyla adeta kimyasal bir reaksiyona girerek bünyede çok çeşitli duyguları ve hormonları aktive etmesidir. Siz yalnızca tınısıyla çok farklı duygular yaşayabiliyorken, bu notaları ve müziği üreten Beethoven, Bach, Mozart, Rahmaniov, Chopin, Haydn, Çaykovski ve Vivaldi gibi büyük piyano virtüözlerine hayranlık duymamak elde değildir.
Ortaçağ Karanlığında Parlayan Bir Yıldız
Piyano, hayatımıza dünyanın insanlık için en karanlık ve korkunç dönemlerinden biri olan Ortaçağ’da girmiştir. Güzel olan birçok şey gibi piyano da dönemin karanlığını ışığıyla aydınlatan, çorak toprakların içinde hızla büyüyen ve meyve veren bir ağaç gibi günümüze gelmeyi başarabilmiştir. Elbette piyanonun icat edilmesi ve günümüzde tam olarak piyano diye tabir ettiğimiz enstrümana dönüşmesi uzun zaman almıştır.
İlk olarak Ortaçağ Avrupası’nda kullanılan çeşitli vurmalı telli enstrümanlar bulunuyordu. Ancak insanlar klavyeli bir çalgı yaratma konusunda girişimlerde bulunuyordu. İlk olarak üretilen ve piyanonun atalarından biri olarak gösterebileceğimiz “klavsen” üretildi. Ancak, klavsen her ne kadar yenilikçi ve etkileyici bir enstrüman olsa da tüm çevreleri etkilemekten uzaktı. Diğer enstrümanların yanında sesi cılız kalıyordu ve dönemin müzik üstatları sesi üzerinde kontrol sahibi olabilecekleri bir enstrüman istiyordu.
Bunun üzerine, dönemin ünlü İtalyan klavsen yapımcısı “Bartolomeo Cristofori” büyük umutlarla dönemin beklentileri yönünde bir müzik aleti icat etmeye koyuldu. İcat ettiği ilk müzik aleti “pianoforte” adında klavsen ile piyano arasında konumlandırabileceğimiz bir enstrümandı. Ancak, sesi günümüzdeki piyanodan oldukça farklıydı diyebiliriz. Deri kaplı çekiçleri sayesinde piyanodan daha yumuşak ve daha az uzayan bir sese sahipti. Ancak, piyanoyla olan benzerliği ve onu klavsenden ayıran özelliği de sesin şiddetinde çeşitlilik sunabiliyor olmasıydı.
Daha sonra ise “pianoforte” zamanla kronik sorunu olan çekiçlerin tellere değmesiyle çıkan ses enerjisinin sönümlenmesi problemi çözülmüş ve ismindeki “forte”yi atarak 1732 yılında yapısı ve sistematiği günümüzdeki piyanoya oldukça benzeyen “piyano” olarak adlandırılmaya başlanmıştır.
Avrupa’da Popülerleşen Bir Enstrüman: Piyano
1732’de Bartolomeo tarafından tasarlandıktan sonra, 18. yüzyılın sonlarında piyano üretimi Avrupa'ya yayılmaya başladı. Piyano üreten her ülkenin kendi imza tasarımı vardı. İngiltere'den gelen piyanolar daha ağır bir mekanizmaya ve daha yüksek sese sahipken, Avusturya'dan gelenler daha hafif bir mekanizmaya ve daha yumuşak bir sese sahipti. Viyana piyanoları, ahşap çerçeveleri, nota başına iki teli ve deri kaplı çekiçleriyle ünlüydü. Dönemin ve tüm zamanların en ünlü piyanistlerinden olan Wolfgang Amadeus Mozart da modern piyanolardan daha yumuşak bir tınıya sahip Viyana piyanolarıyla beste yapmayı tercih etmiştir.
Piyano Donanımı
Bilindiği üzere, piyano üzerinde 88 tuş bulunur ancak her piyano 88 tuşa sahip olmayabilir. 88 tuşlu piyanolar dünyada en yaygın piyanolar olsa da eski tip piyanolarda 85 tuş bulunur ve günümüz piyanolarına göre biraz daha küçüktür. Genel olarak piyanonun donanımına baktığımızda sırayla;
- Klavye
- Pedallar
- Akort Vidası
- Metal Çerçeve
- Susturucu
- Eşapman Kolu
- Çekiç sapı
- Tekrarlama Vidası
- Çekiç Yakalayıcı
- Şövale
gibi temel parçalardan oluştuğunu görmekteyiz.
Hepsini tek tek saymamız mümkün değildir, çünkü 7 bini aşkın parçadan oluşmaktadır. Piyanonun yapıldığı malzemelerin içeriğinde ise genellikle preslenmiş malzemeler kullanılır, ve bunlar ahşap, bakır, çelik gibi çeşitli metaller ve yünden oluşur.
Piyanoyu genel itibariyle tanıdığımıza göre biraz da piyano almaya karar verenlerin kafasını en çok karıştıran durumlardan biri olan “hangi tip piyano?” sorusunu cevaplandırmaya çalışalım. Piyanonun yapısı ve donanımı göz önünde bulundurulduğunda birkaç farklı piyano tipinden söz edeceğiz.
Piyanolar çalışma prensiplerine göre akustik piyano, duvar piyanosu ve dijital piyanolar olmak üzere temelde 3 gruba ayrılır. Buradaki sıra aynı zamanda tarihsel de bir sıralamadır. Akustik piyanolar ilk üretilen piyano tipidir.
Akustik ya da kuyruklu piyano diye tabir ettiğimiz piyanolarda ses tamamen klasik yöntemlerle yani bir telin titreştirilmesi sonucunda mekanik bir şekilde ortaya çıkarken dijital piyanolarda ses tamamen dijital bir şekilde oluşur. Kısaca bu üç piyanonun özelliklerinden ve birbirleri arasındaki farklardan söz edelim.
Akustik Piyanolar
Akustik piyanolar kendi içlerinde kuyruklu piyanolar ve duvar tipi piyanolar şeklinde 2 gruba ayrılır. 1,2 ile 3 metre uzunluğu arasında üretilirler ve en küçük üyesi “Petite Grand” adında bir kuyruklu piyanodur. “Baby Grand” ise Petite Grand’den bir boy daha büyük akustik piyano modelidir. En büyük ölçülere sahip akustik piyanoya ise “Concert Piano” ismini veriyoruz.
Akustik piyanoların tuş hassasiyetleri muazzamdır. Parmaklarınızın en küçük dokunuşlarına bile tepki verirler. Piyanonun bulunduğu ortamın akustiği de önemlidir. Akustik piyanoların en büyük özelliği bulunulan mekânın akustiğiyle birleşip en güzel tınıyı çıkarabilmesidir.
Oldukça dayanıklıdırlar. Öyle ki bakımları zamanında yapılmış bir kuyruklu piyano çok uzun yıllar kullanılabilir. Dijital piyanolar içinse aynı şeyi söylemek pek mümkün değildir.
Akustik piyano tercih edeceklerin belli başlı şartları önceden kabul etmeleri gerekir. Sırayla bahsedecek olursak;
- Akustik piyano genel itibariyle pahalı bir enstrümandır ve yıllık olarak bakım gerektiren bir enstrümandır. Bu sebeple akustik piyano tercih ettikten sonra yıllık olarak yine belirli bir bütçe ayırarak temizliğinin ve bakımının yaptırılması gerekir. Aksi takdirde piyanonunuz pek uzun ömürlü olmayacaktır.
- Akustik piyano almaya karar veren kişiler piyanonun büyüklüğünü ve her eve sığamayacak bir enstrüman olduğunu bilmeliler. Evinizin geniş bir bölümünü kaplayacak olması sebebiyle evde geniş bir bölüm olduğundan emin olmalısınız.
- Ses seviyesi dijital piyanolarda olduğu gibi ayarlanamadığından ya da kulaklıkla kullanılamadığından site ya da bina gibi toplu yaşam alanlarında yaşayanlar için bazı şikâyetler doğurabilir.
- Ortalama 300 kg ağırlığa sahip olduğundan herhangi bir taşınma vs. durumunda profesyonel yardım almanız gerekir.
- Ortalama olarak iki yüz bin TL’den başlayan fiyatlarla satışa sunulmaktadır. Dünyanın en iyi akustik piyanolarından biri sayılan “Steinway and Sons”un Türkiye fiyatı yaklaşık olarak 4 milyon Türk lirasıdır.
- Tamamen el yapımı olduğundan özel bakım gerektirir. Dolayısıyla piyano dersleri için değil daha üst seviye müzisyenler için kullanımı mantıklıdır.
Dijital Piyanolar
En kolay ulaşılabilen ve gerçek piyano sesini çok iyi taklit edebilen dijital piyanolarda ses adından anlaşılacağı üzere mekanik olarak değil dijital olarak üretilir. Peki, bu ne demek? Tam olarak sesin oluşumunu sağlayan bir çekicin bir teli titreştirmesi mekanizması dijital piyanolarda bulunmaz. Bunun yerine bu telin titreştirilmesiyle oluşan sesi tamamen “taklit” eden bir dijital ses oluşturulur. Yani elektriğin olmadığı bir ortamda dijital piyanodan ses çıkarmak mümkün değildir. Ancak bu tip piyanolar başlangıç piyano dersleri için harika bir enstrüman tercihidir. Piyano başlangıç dersleri için harika olsalar da çok ileri seviyelerde sizi tatmin etmeme olasılıkları da yüksektir.
Buradan da anlaşılacağı üzere, dijital piyanolar mekanik yollarla ses üretmezler. Ancak eğer bir profesyonel değilseniz gerçek piyanoyla sesini ayırt etmeniz neredeyse imkânsızdır. Hatta öyle ki, son zamanlarda üretilen dijital piyanoların sesleri akustik piyanoların sesiyle neredeyse ayırt edilemeyecek seviyeye gelmiştir.
Dijital piyanoların özelliklerini sıralayacak olursak;
- Akustik piyanolara kıyasla oldukça küçük ve her yere sığdırılabilir olduğundan evinizin herhangi bir köşesine rahatlıkla sığabilir.
- Yine bina ya da site gibi toplu yaşam alanlarında yaşayanlar için herhangi bir şikâyet yaratmaz çünkü hem kulaklık girişleri bulunur hem de sesi ayarlanabilir olduğundan istediğiniz seviyeye ayarlayıp çalışmanız mümkündür.
- Akustik piyanolara göre oldukça erişilebilirdir. 5 bin TL’den 150 bin TL’ye kadar çok geniş bir aralıkla dijital piyano bulmanız mümkündür. Elbette fiyat arttıkça piyanonun ses kalitesi de o oranda akustik piyanoya yaklaşmaktadır.
- Tuş hassasiyetleri akustik piyanolar kadar hassas olmasa da ayarlanabilirdir. Ayrıca metronomla birlikte de kullanılabilir.
Özetle, imkânlar dâhilinde alınabilecek en iyi piyanolar akustik piyanolar olsa da dijital piyanolar da işinizi fazlasıyla görecek şekilde tasarlanmıştır. Son olarak sizlere piyano hakkındaki ilginç bilgilerden bahsedeceğiz.
- Her piyanonun içerisinde 200 ile 230 arasında çelik tel bulunur, bunların her biri yaklaşık 72 kilogramlık gerilime dayanabilir ve bir piyano toplamda yaklaşık 16 tona kadar bir gerilime karşı koyabilir.
- Kanadalı üretici Heintzman Pianos tarafından tasarlanan “kristal piyano” olarak adlandırılan ve ilk kez bir Çinli piyanist olan “Lang Lang” tarafından 2008 Pekin olimpiyatlarında seyirci karşısına çıkan bu piyano bir müzayedede tam 3.2 milyon dolara alıcı bularak dünyanın en pahalı piyanosu unvanını almıştır.
- Akustik piyano 1700'lerden beri var olmasına rağmen, 1980'e kadar dijital bir piyano piyasaya sürülmedi. Ancak elektronik bir enstrüman arayışı 1920'lerde başlamış ve yaklaşık 30 yıl sonra da elektrikli piyano icat edilmiştir.
- Şimdiye kadar yapılmış en büyük piyano rekoru, Yeni Zelandalı bir piyano akortçusu olan “Adrian Mann'e ait. Piyanoyu inşa etmesi ise tam 4 yılını aldı. Bu görkemli enstrüman 1,4 ton ağırlığında ve 5,7 metre uzunluğunda olmakla birlikte Mann piyano üzerinde çalışmayı bitirdiğinde henüz 25 yaşındaydı.
- Piyano, müzik aletlerinin kralı olarak adlandırılır ve çalabileceğiniz en iyi enstrümanlardan biridir. Bunun arkasındaysa birkaç neden gösterilir. Bunlardan ilki klasik müziğin temel enstrümanlardan biri olması ve müzik teorisinin oluşumunda en çok kullanılan enstrümanların başında geliyor olmasıdır.
- Meydan okumak istiyorsanız en zor piyano besteleri listemize de bakın!
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
