Gerçek hayatla paralellikleri ve benzerlikleri olan birçok popüler oyun var. Örneğin, bir zamanlar kutu oyunları popülerken "Yalan Makinesi" isimli oyun tüm oyuncuları, hayatlarındaki doğruları söylemeye teşvik ediyordu. Bununla birlikte, tüm zamanların en çok oynanan ve sevilen oyunlarından biri olan satranç, hayatla çeşitli benzerlikler taşımaktadır. Peki nasıl?
Başlangıç olarak, satranç bir strateji oyunudur ve taşları tahtanın bir tarafından diğerine hareket ettirmek suretiyle devamlılık sağlar. Bir oyuncu hamlelerini dikkatli bir şekilde planlamalı ve akıllıca kararlar vermelidir; aksi takdirde sonuçlarına katlanır ve rakibine karşı kaybeder. Ayrıca hayatta olduğu gibi satranç oynarken de insanları okumasını bilmekte fayda var.
Dürüst olmak gerekirse, satranç oyunu ile gerçek hayat arasındaki paralellikler hakkında daha fazla konuşabiliriz, ancak okuyucularımızın bunu kendilerinin keşfetmesini tercih ediyoruz! Satranç hakkında çok fazla kurallar olsa da gözünüzü korkutmasın çünkü okul öncesi satranç öğretimi metotlarıyla küçük yaştaki çocuklara bile satranç öğretilebiliyor!
Lafı fazla uzatmadan bugünkü yazımızda dikkatimizi satrancın kuralları, püf noktaları ve pratik satranç önerileri üzerinde yoğunlaştıracağız. The Queen's Gambit hayranları da burada mı acaba?
Satranç Kurallarını Kim Belirlemektedir?
18. yüzyıl Avrupa'sında satrancın oynandığı günlerden bu yana kurallar ufak çapta değişse de, çoğunlukla aynıdır ve zamanımızda FIDE olarak bilinen güvenilir bir kuruluş tarafından belirlenmiştir. FIDE, Fédération Internationale des Échecs veya Türkçe olarak Dünya Satranç Federasyonu anlamına gelir.
FIDE, 1924 yılında Paris, Fransa'da kuruldu ve uluslararası satranç yarışmalarını organize etme, düzenleme ve planlama amacına sahipti. Tek bir kurum satranç kurallarında belirleyici olduğu için, satrancın kural ve düzenlemeleri yakından izlenebilir ve ülkeler arasında değişiklik göstermez. Satranç eğitimi alırken de, bu uluslararası kurallara riayet edilir.
Dünya Satranç Federasyonu'na bağlı üyeler olarak 190 ülke bulunmaktadır. 1999 yılında FIDE, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından resmen tanındı.
FIDE'nin mottosu olan Gens Una Sumus, "Biz Bir Aileyiz", farklı topraklardan bireyleri aynı oyun ya da spor olan satranç ile bir araya getirme amacını taşımaktadır. Ayrıca, FIDE satranç kurallarını birleştirmeye çalışsa da şunu belirtmek gerekir; her ülkede, bazı ulusal organizasyonlar tarafından amaçlarına göre bazı küçük değişiklikler yapılabilir. Satranç çok fazla oyun tekniğine sahip çok büyük bir oyun olduğundan, her şeyi düzende tutmak için FIDE gibi bir kuruma sahip olmak akıllıcadır.
Satranç ve kuralları hakkında en güncel bilgileri FIDE web sitesinde bulabilirsiniz.
Satrancın Temel Kurallarına Göz Atalım
Satranç kurallarını uluslararası olarak hangi organizasyonun yönettiğini belirlediğimize göre, bunları ezbere bilmek ve umarız mümkün olduğunca çok oyun kazanmak için kuralları analiz etmek çok önemlidir!
Satranç kuralları çeşitlidir ve oyunun genelini daha iyi anlamak için daha küçük kategorilere ayrılırsa daha iyi anlaşılır. Bu nedenle, yeni başlayanları ilk seferde korkutmamak için şimdi satranç kurallarını kronolojik sırasına göre ele alacağız.
Taşların Dizilişi
Taşları tahtada stratejik olarak nasıl hareket ettireceğini öğrenmeden önce, öğrencinin hayatında ilk defa satranç tahtası görmüş gibi görünmekten kaçınmak için satranç tahtasını nasıl doğru bir şekilde kuracağını öğrenmek öğrencinin yararınadır!
Satranç tahtası, her iki oyuncu da sağ alt taraftaki beyaz renkli kareyi görecek şekilde yerleştirilmelidir.
Satranç tahtası doğru bir şekilde yerleştirildikten sonra taşlar başlanır ve her seferinde aynı şekilde dizilir. Oyuncunun ikinci satırında ya da bazılarının "derece" dediği gibi, her alanı hem renkli hem de beyaz olan sekiz piyon vardır.
Doğrudan önünüzdeki ilk sıra veya sıraya, satranç taşları aşağıdaki şekilde yerleştirilmelidir:
Köşelerde kaleler,
Kalelerin yanlarına atlar,
Atların yanlarına ise filler,
Vezir her zaman ait olduğu takımın rengindeki kareye yerleştirilir. Örneğin, beyaz karede beyaz vezir, siyah karede siyah vezir,
Şah kalan son kareye yerleştirilir.
Daha önce bahsedilen bilgilere ve her sıralamadaki toplam kare miktarına dayanarak, satranca yeni başlayanların her satranç tahtasında aşağıdaki miktarlarda taş olduğunu fark ettiklerini varsaymak mantıklıdır:
Sekiz piyon,
iki kale,
iki at,
iki fil,
bir vezir,
Bir şah
Tahtayı doğru bir şekilde kurduktan sonra, parçaları hareket ettirmeye başlamanın zamanı geldi!
Her Satranç Taşı Nasıl Hareket Eder?
Satranç taşlarının tümü benzersiz olduğundan, yeni başlayanların çoğu farklı şekillerde hareket ettiklerinin farkındadır. Her parçanın nasıl hareket ettiğini hatırlamak gereklidir ve zafer anlamına geldiği için ne pahasına olursa olsun kabul edilmelidir. Taşlarını nasıl hareket ettireceğini unutan bir oyuncu, başarısızlığı garantilemiş olur.
Bununla birlikte, düzenli alıştırma yaparak, yeni başlayan bir satranç öğrencisinin, her bir parçanın hareketlerini hızlı bir şekilde tanımlayacağını belirtmek önemlidir.
Peki, her bir parça tahta boyunca nasıl hareket eder? Belirli parçaların hareket etmesi gerektiği konusunda herhangi bir kısıtlama var mı? Satranç taşlarının nasıl hareket ettiği konusunu özel olarak ele alan bilgilendirici yazımıza lütfen göz atın.
Oyunun Özel Kurallarını Bilmek
Oyun stratejisi ve her bir satranç taşının temel hareketlerini bilmenin yanı sıra, rakiplere karşı satranç maçlarını başarıyla kazanabilirsiniz. Bununla birlikte, tekniğinizi geliştirebilecekleri ve satrancın bütünü hakkında sizi daha fazla bilinçlendirebilecekleri için özel oyun kuralları hakkında daha fazla bilgi edinmeniz şiddetle tavsiye edilir.
Satrancın özel kuralları nelerdir? Sözü daha fazla uzatmadan, ilk başta tüm oyuncular için mantıklı olmasa da, satranç maçlarını daha eğlenceli ve ilginç kılan birkaç özel kural aşağıdadır:
Rok: Rok olarak bilinen özel hareket, şahı bir kaleye doğru iki kare hareket ettirmek ve ardından kaleyi şahın diğer tarafına yerleştirmekten ibarettir. Bir oyuncu, şahını ve kalesini aynı anda hareket ettirmesine izin verilmediğini hatırlamalıdır. Rok atmaya yalnızca burada hakkında daha fazla bilgi edinilebilecek belirli oyun koşullarında izin verilir.
En Passant: Fransızca'da "geçerken" teriminden türemiş dilimizde "geçerken alma" şeklinde de ifade edilen en passantta, piyon ilk hamlesinde iki kare dışarı çıktığında ve rakibin piyonunun yanına inerek, rakibin piyonunu başarıyla geçerek ve ele geçirmekten kaçındığında, bir geçiş hamlesi tamamlanmış olur. Başta; bununla birlikte, diğer piyonun yanından geçen ilk piyonu ele geçirme seçeneği vardır. Yakalanmayı önlemek için geçiş hareketi hızlı bir şekilde yapılmalıdır.
Piyon Terfisi: Piyon terfisinin özel kuralı sayesinde, bir piyon, satranç tahtasının sekizinci sırasındayken aynı renkten bir at, fil, kale veya vezire dönüştürülebildiği için her zaman zayıf yeteneklere sahip değildir. .Oyuncu, olmak istediği satranç taşının türünü seçmelidir; sahip olduğu yeteneklerden dolayı genellikle vezir seçilir.
Şah ve Mat Kuralları
Satranç kurallarına göre, bir oyunu kazanmak için, rakibin şahını mat edebilmek gereklidir.
Her şeyden önce, şah en az bir düşman satranç taşı tarafından tehdit edildiğinde veya sıkıştırıldığında rakip takım "şah" diyerek onu uyarır. Bir şah bu şekilde kontrol altındayken, üç özel hamle dışında bundan kurtulmak neredeyse imkansızdır:
Şahı, kontrol altında olmadığı bir kareye taşıyın,
Rakibin sizi tehdit eden taşını ele geçirin; bir oyuncu bunu yapmak için şahı kullanabilir,
Şah ve rakibin taşı arasına bir taş yerleştirerek kontrolü bloke edin.
Daha önce bahsedilen manevralardan herhangi birini tamamlamak mümkün değilse, şah mat edilir ve oyun tamamen biter.
Diğer satranç taşlarından farklı olarak rakibin şahını ele geçirmenin mümkün olmadığını belirtmek gerekir.
Oyun Sonu Kuralları
Oyunu bir mat veya şah mat ile bitirmenin yanı sıra, dikkate alınması gereken ek oyun sonu kuralları vardır. Peki bunlar nelerdir? Aşağıdaki liste, bazı oyun sonu düzenlemelerini ve ayrıntılarını içerir:
Pes etme: Bir oyuncu, şah ve şah mat noktasına gelmek yerine vazgeçmeyi ve oyunu rakibe teslim etmeyi seçebilir. Bırakmak şiddetle tavsiye edilmez, ancak mümkündür!
Ölü Pozisyon: Aynı pozisyonun üç kere tekrarlanması hâlinde veya son elli hamle boyunca hiçbir taş alınmamış ya da hiçbir piyon hamle yapmamışsa oyun beraberlikle biter. “Ölü pozisyon” dediğimiz durumda ise mat kesinlikle mümkün değildir, böyle bir pozisyon ortaya çıkarsa oyun hemen beraberlikle biter. Örneğin, Şah+fil/Şah finallerinde
taraflar nasıl oynarsa oynasın mat durumunun ortaya çıkamayacağı açıktır.
Beraberlik: Bazen net bir kazanan olmayabilir ve oyun berabere biter. Beraberliğin gerçekleşebileceği belirli durumlar vardır.
Bayrak Düşmesi: Zaman kontrollü oynanan satranç oyunları olduğunda, oyuncunun saatindeki tüm zamanını kullanan bir oyuncu için oyun bir kayıp olarak sona erer. Buna ne denir? Bayrak düşmesi...
Müsabaka Satranç Kuralları Farklı mı?
Satranç için rekabet kurallarının "masa üstü" (OTB) oyunlar olarak bilinen maçlar için özel ve benzersiz olduğunu belirtmek önemlidir. FIDE, OTB kurallarını düzenler ve tüm ülkelerde aynı satranç müsabakasını yapmak için tasarlanmıştır.
Müsabaka satrancının bazı özel kuralları, oyunun aşağıdaki bölümlerinde değişiklik gösterebilir:
- Parçaların hareketi,
- Dokunma-hareket kuralı,
- Her maçın zamanlaması,
- Hareketleri kaydetme,
- Spesifik Düzensizlikler,
- Sportmen Davranış.
Chess.com, FIDE ve Türkiye Satranç Federasyonu web sitesi gibi saygın çevrimiçi kaynaklardaki bazı rekabet kurallarına bakmanızı öneririz.
Sonuç olarak, genel satranç kurallarını kronolojik sırayla takip ederek, yeni başlayan bir satranç oyuncusu, hızla gelişme ve mümkün olduğunca çok maç kazanma potansiyeline sahiptir!
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
