Bach, Mozart, Debussy ve Schubert… Piyanoyu müzik tarihinin en ünlü enstrümanlarından biri haline getiren isimlerden sadece birkaçı. Birçok piyanist, çocukken eğitimi almaya başlar; gam çalışır, doğru el pozisyonlarını öğrenir ve en güzel eserlerden bazılarını çalmayı dener ama piyano çalmak için Beethoven ya da Chopin olmanıza gerek yok!
Müziğin gelişimiyle birlikte caz, blues ve hatta rock gibi yeni tarzları keşfetmek için de piyanonun tuşlarına dokunmanız lazım. Kendinizi yalnızca klasik müzikle sınırlamak büyük bir kayıp olurdu. Çünkü piyano, müzik tarihinin sunduğu neredeyse tüm tarzlar arasında özgürce dolaşabilen eşsiz bir enstrüman. Peki, neden mi? Dünyada en çok çalınan enstrüman piyanodur. Öyle ki, gitar dışında hiçbir enstrüman bu kadar geniş bir kitleye ulaşmamıştır.
ile en geniş ses aralıklarından birine sahiptir.
Piyanoyu bu kadar evrensel kılan şey nedir? Her şeyden önce, piyanonun tarihi biraz da sosyal sınıflarla ilgilidir. Uzun yıllar boyunca piyano; kültür, zarafet ve zekânın bir sembolü, adeta “olmazsa olmaz” bir soyluluk göstergesi olarak görülmüştür. Tarihte piyano çalan bir çocuk, iyi eğitimli bir çocuk sayılırdı.
Neyse ki zaman değişti. Piyano hâlâ belli bir elit kesimin gözdesi olsa da artık çok daha yaygın bir enstrüman haline geldi. Bugün birçok ebeveyn, çocuklarını müzik teorisi derslerine ve piyano kurslarına gönderiyor. Çünkü piyano çalışmak, çocukların müzikal farkındalığını geliştirmek için harika bir yol. Üstelik beyin gelişimine de büyük katkı sağlıyor. Buradaki püf nokta, sol elin ritmiyle sağ elin melodisini uyum içinde koordine edebilmek. Pek çok müzisyen, motor becerilerini geliştirmeye ve kulaklarını müziğe alıştırmaya daha çocukken başlar.
Piyano çalmak ise yalnızca piyanistler için değil, her türden müzisyen için temel müzikal becerileri geliştirmeye yardımcı olur. İster gitar, flüt, arp, keman ya da mızıka çalıyor olun; ritim duygusu, dinamiklere hâkimiyet, doğru duruş ve odaklanmayı öğrenmek her müzisyen için hayati önem taşır. Üstelik piyano dersleri, bazı tıbbi durumlarda duyuların iyileşmesine destek olmak amacıyla terapi yöntemi olarak da kullanılabiliyor.
Aslında herkes piyano çalabilir. İster bir acemi, ister virtüöz; piyanoda detone çalmak neredeyse imkânsızdır. Çünkü tek yapmanız gereken bir tuşa basmaktır, gitar gibi en doğru parmak pozisyonunu bulmaya çalışmanız gerekmez. Tabii ki kulağınız “mutlak kulak” değilse, biraz pratik, yetenek ve birkaç müzik teorisi dersi güzel akorları yakalamak için gereklidir. Mutlak kulak ne midir? Charlie Puth örneğinden gidelim:
Ama unutmayın, bugün birçok müzisyen ve şarkıcı müzik yolculuğuna piyano ile başladı. Lady Gaga, Justin Bieber ve daha niceleri bunun en bilinen örneklerinden.
Her Türden Müzisyen İçin Bir Enstrüman
Piyano öğrenmeye başlamak istiyor ama size uygun olup olmadığından emin değil misiniz? Ya da farklı müzik tarzlarını seviyor, ama piyanonun sizin için doğru enstrüman olup olmadığını mı merak ediyorsunuz?
Aslında piyano, müzik eğitimine başlamak için en ideal enstrümanlardan biridir. Piyano öğrenmek, hangi tarzı seçerseniz seçin size gerekli temeli kazandırır. Piyanoda pop, klasik, caz çalmak istiyorsanız; solfeji ve müzik teorisini öğrenmek şarttır.
Bazen “Für Elise” gibi bir klasik ya da Liszt’in bir eseri üzerinde çalışmak, kendi tekniğiniz hakkında çok şey öğretebilir. Eğer gelişmek istiyorsanız, kendinizi yalnızca bir tarzla sınırlamamak en doğrusudur. Eğer farklı piyanoların özelliklerini, kullanım alanlarını ve avantajlarını incelemek istersen aşağıda bulabilirsin!
Kuyruklu Piyano
Özellikleri: Telleri yatay olarak uzanır, gövdesi büyüktür. Ses en temiz ve güçlü şekilde bu tip piyanodan çıkar. Pedal sistemi ve mekanizması da oldukça hassastır.
En Çok Kullanıldığı Alanlar: Klasik müzik konserleri, caz performansları, stüdyo kayıtları.
Avantajı: Geniş dinamik aralık ve zengin ton. Profesyonel konserler için tercih edilir.
Dik Piyano
Özellikleri: Telleri dikey konumlandırılmıştır, bu yüzden yer kaplamaz. Genelde evlerde ve müzik okullarında bulunur.
En Çok Kullanıldığı Alanlar: Eğitim, evde pratik, küçük sahne performansları.
Avantajı: Daha uygun fiyatlı, daha az yer kaplar ama yine de güçlü bir ses çıkarır.
Synthesizer
Özellikleri: Akustik teller yerine elektronik ses üretimi yapar. Sonsuz sayıda farklı ses tasarımı yapılabilir, filtre ve efektlerle çeşitlendirilebilir. Çoğu modelde yaylı, piyano, davul gibi farklı enstrüman seslerini taklit edebilir.
En Çok Kullanıldığı Alanlar: Elektronik müzik, pop, rock, film müzikleri, sahne performansları.
Avantajı: Sınırsız ses çeşitliliği, taşınabilirlik, modern müziklerde yaratıcı kullanım imkânı.
Piyano, her türlü müzikal etkinliğe uygun, kapsamlı bir enstrümandır ve müzisyene hem pratikte hem de tarz seçiminde büyük özgürlük tanır. Piyano müziği, çok sesliliğe (polifoniye) imkân tanır. Aynı zamanda başka parçalara ya da şarkılara eşlik etmek için de kullanılabilir.
Üstelik piyanolar, geçmişe kıyasla çok daha ulaşılabilir hale geldi. Özellikle synthesizer’lar sayesinde, her bütçeye uygun piyano bulmak mümkün. Küçük synthesizer’lar çocuklara piyano öğretmek veya sadece farklı seslerle tanıştırmak için idealdir. Daha gelişmiş modeller ise sahnede amatörler ya da profesyoneller tarafından kullanılabilir. Synthesizer’lar genellikle rock ya da pop müzik için önerilir. Çünkü ses üzerinde çok farklı şekillerde oynama imkânı sunarlar. Gelin synthesizer kullanılan synthpop şarkılarına göz atalım:
Klasik akustik piyanolarda da fiyat aralıkları oldukça geniştir. Kuyruklu piyanolar ile dik piyanolar arasında ciddi fiyat farkları olabilir. Ama hangi seviyede olursanız olun, size en uygun piyanoyu bulmak sandığınızdan çok daha kolaydır.
Piyano Öğrenmek: Her Tarza Uygun Bir Ses
Artık hayalinizdeki piyanoyu buldunuz; beste yaparken ya da çalışırken size eşlik edecek yol arkadaşınızı. Şimdi sıra, istediğiniz tarza ulaşmak için bazı ayarlamalar yapmaya geldi. Piyanoda her tarz müzik çalma teknikleri tarza göre değişkenlik gösterebilir, gelin inceleyelim.
İlk olarak sesle başlayalım. Eğer akustik bir piyano aldıysanız, yapmanız gereken fazla bir şey yoktur. Sesi oldukça sabittir, sustain pedalı (susturucu pedal) kullansanız bile belirgin bir değişiklik olmaz. Ancak tercihiniz bir synthesizer olduysa, doğru sesi seçmeniz çok önemlidir. Çünkü bu enstrüman size pek çok seçenek sunar. Örneğin vibrato efekti ekleyebilir ya da orga benzeyen bir tonda çalabilirsiniz. Size en çok uyan sesi seçmek tamamen sizin elinizde.
Dikkat edilmesi gereken ikinci nokta ise ritimdir. Ritim, çaldığınız her parçanın temelini oluşturur. Örneğin reggae ritmi hızlı ve düzenliyken, caz piyanistleri genellikle solistlere eşlik etmek ya da kendi doğaçlamalarını yapabilmek için daha basit ve doğrudan bir ritim kullanır.
Tını da farklı piyano stillerini birbirinden ayıran önemli bir unsurdur. Başka bir deyişle, majör ya da minör tonalitede çalmayı tercih edebilirsiniz.
Peki, bunun ne farkı var? Majör bir tonalite seçerseniz, parçanız neşeli ve hafif bir hava taşır. Minör tonalite ise müziğinize daha ciddi ya da hüzünlü bir his kazandırır.
Tüm Müzik Türleriyle İç İçe Olan Bir Enstrüman
Piyano, sanki hep varmış gibi görünen enstrümanlardan biri. Oysa aslında oldukça “genç” sayılır; 18. yüzyılda İtalyan Bartolomeo Cristofori tarafından icat edildi.
Piyano, 17. yüzyılın soylu enstrümanı olan klavsene pek çok açıdan benzer. Klavsende teller, günümüz piyanolarında olduğu gibi tokmakla vurularak değil, tıpkı bir lavta ya da gitar gibi çekilerek titreştirilir. Piyanonun farkı ise, tokmakların tellere vurma şiddetini kontrol etmeye yarayan bir mekanizmaya sahip olmasıdır. İşte bu özellik enstrümana adını vermiştir: “piano” İtalyanca’da “hafif/yavaş” anlamına gelir.
19. yüzyılda piyano, burjuva ailelerin baş köşesinde yer alan prestijli bir enstrümandı. Zamanla daha yaygın hale geldi ve blues, caz, rock hatta Fransız chanson geleneğine uyum sağlayarak gelişimini sürdürdü.
bulunur.
Beyazdır.
Siyahtır.
Klasik Piyano
Klasik müzik denince akla ilk gelen enstrümanlardan biri piyanodur. Ancak “klasik” aslında bir müzik tarzından çok belirli bir dönemi tanımlar. Debussy, Ravel gibi isimler klasik müziğin öncüleri arasında sayılır. Günümüzde de pek çok piyano öğrencisi Bach’ın Prelüd’leri gibi eserleri çalışarak bu geleneği sürdürür.
Caz ve Blues Piyano
1850’lerden sonraki yıllarda piyano hiç olmadığı kadar popüler hale geldi. Daha taşınabilir olması, caz ve blues gibi yepyeni müzik türlerinin doğuşunu destekledi.
Kölelikten kurtulan siyahi müzisyenlerin yarattığı bu müzikler, barlarda duyuluyor ve gospel müzikten ilham alıyordu. Ardından piyanistler, cazın bir akrabası sayılabilecek, romantik müzikten köklenen ve armonik temele dayanan ragtime çalmaya başladılar.
R&B ve Rock Piyano
1950’lere gelindiğinde sahnede bu kez R&B vardı. Ray Charles gibi efsaneler bu dönemi şekillendirdi. Ardından rock’n’roll yükselişe geçti; Jerry Lee Lewis ve Chuck Berry gibi ikonlar sahneyi devraldı. Bugün hâlâ piyano, her tür müziğe uyum sağlayabilen, geçmişle geleceği buluşturan eşsiz bir enstrüman olmayı sürdürüyor.
Reggae Piyano
Reggae, 19. yüzyılın ikinci yarısında Jamaika’da ortaya çıktı. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Amerikan askerleri cazı Jamaika’ya taşıdı. Caz kısa sürede R&B’ye dönüştü ve yerel müzisyenler bu tarzı kendi yorumlarıyla yeniden şekillendirdi. Onların kattığı en önemli yeniliklerden biri, vuruşların “offbeat” yani ölçünün zayıf vuruşlarına denk getirilmesiydi.
Böylece önce ska doğdu, ardından da reggae’ye evrildi. Günümüzde ise synthesizer’lar sayesinde piyanoyla reggae çalmak çok daha kolay hale geldi.
Yüzyılları ve Akımları Aşan Bir Tarih…
Bugün bildiğimiz piyanonun atası 18. yüzyılda ortaya çıktı. İtalya’da doğan bu enstrüman, Almanya’da defalarca yeniden tasarlandı ve sonunda Amerika Birleşik Devletleri’nde endüstrileşerek seri üretime geçti. Bir zamanlar yalnızca elitlerin ve üst burjuvazinin erişebildiği piyano, 20. yüzyılın ikinci yarısında geniş kitlelere ulaştı.
Piyano, aslında telli enstrümanlar olan klavikord ve simbalumun evriminden doğdu.
Yaklaşık 1770’te “pianoforte” icat edildi. Bu enstrüman, klasik müzik döneminin gözdesi haline geldi; J.S. Bach (1685–1750), W.A. Mozart (1756–1791) ve F. Schubert (1797–1828) gibi bestecilerin eserlerinde önemli bir yer edindi. Ancak bugünkü modern piyanonun inşası için yaklaşık bir yüzyıl daha geçmesi gerekti. 1880–1890’lı yıllara gelindiğinde, Blüthner, Broadwood, Pleyel, Erard ve Stein, “modern piyano” üreten firmalar arasındaydı.
Bu dönemde markalar, rekabet üstünlüğü sağlamak için zamanın ünlü piyanistleriyle iş birliği yaptı. Beethoven, Schubert ve Chopin gibi isimler, büyük piyano fabrikalarının prestijini artırmak için adeta marka elçisi gibi kullanıldı. Piyano çalmak kısa sürede dünya çapında bir zevk haline geldi ve mükemmeliyet arayışıyla yapılan araştırmalar sayesinde piyano endüstrisi bugün hâlâ güçlü bir şekilde ayakta.
Teknoloji çağı da bu “asil” enstrümanın cazibesini azaltmadı. Günümüzde elektronik piyanolar, akustik piyanolarla aynı sesleri sunuyor; üstelik taşınabilir, hafif, kompakt ve kolayca kurulabiliyor. Elektronik piyanoların gelişmesi sayesinde orta sınıf da bu enstrümanı keşfetme fırsatı buldu ve piyano dersleri çok daha erişilebilir hale geldi.
Her Tarzdan Piyano Notaları
Piyanoda farklı müzik tarzlarında müzik çalmaya başlamak için işte size keyifle çalışabileceğiniz kısa bir parça listesi:
Klasik
🎵 Moonlight Sonata – Beethoven’ın en bilinen eserlerinden.
Rock
🎵 Let It Be – Paul McCartney’nin 1970’te yayımladığı Beatles klasiği.
Pop
🎵 A Thousand Miles – Vanessa Carlton’ın 2001’de hit olan parçası.
Blues
🎵 Summertime – George Gershwin’in 1935’te bestelediği, blues havasını yansıtan ünlü eser.
Piyano’nun Tuşlu Yapısı Hızlıca Çalınabilir Kılar
Piyanoda çok sayıda tuş vardır, ancak en basit haliyle siyah ve beyazdan ibarettir. İşleyişi de oldukça nettir: Soldan sağa doğru ilerledikçe notaların sesleri yükselir. Bir tuşa basmanız ses çıkarmak için yeterlidir, birden fazla tuşa aynı anda basarak da daha zengin ve melodik tınılar elde edebilirsiniz. Aşağıda piyanonun görüntüsünü ve notaları görebilirsiniz!
Bu yüzden piyano, öğrenmesi ve öğretmesi nispeten kolay bir enstrümandır. Çocukların müzikle tanışırken ilk tercih edilen enstrümanlardan biri olmasının sebeplerinden biri de budur.
Piyanonun sezgisel doğası müzisyeni öne çıkarır
Piyanoda her müzisyen, tuşlara dokunuşuyla kendi sesini yaratır. Bu yüzden bazı piyanistlerin tarzını yalnızca birkaç notadan bile tanımak mümkündür. Tıpkı bir şarkıcının sesini anında ayırt edebildiğimiz gibi, bir piyanistin yorumunda da kendine özgü kılan nüanslar bulunur.
Tarihe damga vurmuş bazı unutulmaz eserler de bu kişisel dokunuşların kanıtıdır:
- Beethoven – Moonlight Sonata
- Debussy – Clair de Lune
- Chopin – Marche Funèbre
- Beethoven – Für Elise
- Mozart – Türk Marşı
Bu eserler hem piyanonun büyüleyici potansiyelini gösterir hem de her bir piyanistin yorumunun nasıl farklı bir dünyaya kapı açabildiğini hatırlatır.
İnternetten Piyano Öğrenmek
Günümüzde piyano öğrenmek için tek yol pahalı dersler almak değil. YouTube gibi platformlarda sayısız ücretsiz video ve eğitim bulmak mümkün. Bu tür videoların bazı avantajları şunlardır:
- Nota kağıtlarına kolayca ulaşabilme
- Parmak hareketlerini görerek taklit edebilme
- Farklı yorum, ses renklerini ve kendi piyano tarzınızı keşfetme
- Başlangıç seviyesine uygun basitleştirilmiş düzenlemeler
Ancak dikkatli olmak gerekir. Her iyi piyanist iyi bir eğitmen olmayabilir, bu yüzden yalnızca güvenilir kaynaklardan öğrenmek önemlidir. Ayrıca, tamamen videolara güvenmek yerine temeli sağlam atmak için bir eğitmenden ders almak daha faydalı olur.
İnternetten öğrenme, yüz yüze veya çevrim içi özel derslerle desteklendiğinde çok daha hızlı ilerleme sağlar.
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
