Satranç, tamamen akla dayanan ve şansa yer olmayan bir oyundur; böyle bir oyunu insanın kendi kendine oynamaya çalışması tam bir saçmalık olur.
Stefan Zweig
Satranç, yüzyıllardır oynanan bir masa oyunu ve öyle popüler ki, zihinsel bir spor olarak sınıflandırılmıştır. Kasparov, Capablanca, Alekhine, Aronian, Anand, Carlsen gibi oyuncular ve hatta yapay zekâ Deep Blue bu sporda iz bırakmıştır.
oynanıyor!
Oyunda taşlar hayati bir öneme sahiptir ve amacınız, satranç takımındaki 16 taşlık ordunuzu kullanarak rakibinizin şahını ele geçirmektir. Rakibinizin şahı kaçamayacağı bir konuma geldiğinde ise mat olmuş demektir. Satranç dizilimi ise ön sırada 8 piyon ve arka sırada 2 kale, 2 at, 2 fil, 1 vezir ve 1 şah şeklindedir. Beyaz taşlar her zaman ilk hamleyi yapar. Kale köşelere, at kalelerin yanına, fil atların yanına, vezir kendi rengine uygun kareye ve şah vezirin yanındaki kareye yerleştirilir. Bu düzen, oyunun başlangıcındaki stratejileri ve hamleleri şekillendirir.
Bu yazıda, satranç tahtasındaki farklı taşları, nasıl hareket ettiklerini, değerlerini ve onları maç kazanmak için nasıl kullanabileceğinizi ele alacağız. İyi bir satranç oyuncusu olmak istiyorsanız, bu bilgileri bilmek şarttır.
Öncelikle, ilk bahsedeceğimiz 2 taşın hareketlerine göz atalım:
Vezir nasıl hareket eder?
Şah nasıl hareket eder?
Vezir: Tahtadaki En Güçlü Taş
En çok korkmanız gereken taş vezirdir. Orta Çağ’da İspanya Kraliçesi I. Isabella’nın satrancı çok sevmesi nedeniyle bu taşın İngilizce isimlendirmesi vezir yerine kraliçeye dönüştüğü söylenir. Bu değişiklikle vezirin yatay, dikey ve çapraz olarak istediği kadar hareket edebilmesine izin verildi.
Vezir o kadar güçlüdür ki değeri 9 olarak belirlenmiştir; bu, taşlar arasında en yüksek değerdir, aşağıdaki tablodan diğer taşların güçlerine de bakabilirsiniz. Vezir çok etkili bir taş olsa da, oyunun başında çok erken sürülmemelidir; bazı özel stratejiler dışında.
Vezir, Çoban Matı ve Ölüm Öpücüğü (The Kiss of Death) gibi taktiklerde de kullanılır. Ayrıca, ileride taş üstün kalma veya taktiksel avantaj elde etmek için veziri feda edebilirsiniz. Veziri etkili kullanırsanız, rakipleriniz sizden çekinecektir.
| Taş | Değeri (Gücü) | Hareketi | Özellikleri |
|---|---|---|---|
| Şah | 0 | Her yöne 1 kare | Mat olursa oyun biter, rok yapabilir |
| Vezir | 9 | Yatay, dikey ve çapraz | En güçlü taştır, oyunun başında erken çıkarılmamalı |
| Kale | 5 | Yatay ve dikey | Rok yaparak şahı korur, açık sütunlarda etkilidir |
| Fil | 3 | Çapraz | Başladığı renkte kalır, çift fil matta avantaj sağlar |
| At | 3 | L şeklinde hareket eder | Üzerinden atlayabilen tek taştır |
| Piyon | 1 | İleri 1 kare, çapraz alır | Başlangıçta 2 kare gidebilir, terfi edebilir |
Şahınızı Kullanmak ve Korumak
Muhtemelen şahın ordunuzdaki en önemli ve aynı zamanda en savunmasız taş olduğunu biliyorsunuzdur. Oyunun kazanılıp kazanılmayacağına karar veren taş şaha bağlıdır, bu yüzden onu akıllıca kullanmanız gerekir.
Şahınızın, yakalanmaya açık bir konumda olmamasına dikkat etmelisiniz. Eğer şahınız tehdit edilirse, ya hareket etmeli ya da korunmalıdır. Bunu yapamazsanız mat olmuşsunuz demektir.
Şah, bir seferde yalnızca bir kare hareket edebilir, ancak her yöne gidebilir. Rakip taşı alabilir ama bunu yaparken kendisini tehlikeye atamaz; yani rakibin şahını asla alamaz.
Piyonlar bir kare ileri hareket eder, başlangıçta iki kare ilerleyebilir ve çapraz olarak rakip taşları alabilir. Terfi ederek daha güçlü bir taş hâline gelebilir.
Değeri 0 olarak kabul edilse de, tahtadaki en değerli taş olmasa da korunması zorunlu olan tek taş şahtır. Oyun sonlarında piyonların terfi etmesini engellemek için de kullanılabilir. Ayrıca, rok yapma özelliğiyle de korunabilir; rok sayesinde kale arkada şaha destek verir.
Satranç öğrenirken, şahınızı mat olmaktan korumayı ve aynı zamanda rakibin şahını tehdit etmeyi öğrenmeniz gerekir. Büyük bir oyuncu olabilmek için, neredeyse işe yaramaz gibi görünen bu şahı etkin bir şekilde korumayı ve kullanmayı bilmelisiniz.
At nasıl hareket eder?
Kale nasıl hareket eder?
Fil nasıl hareket eder?
At: Açılışların Kralı
Her taşın kendine özgü güçlü ve zayıf yönleri vardır ve at bunun güzel bir örneğidir. Hareket şekli sayesinde belirli durumlarda çok işe yarayan bir taştır.
İşte atın neler yapabileceğine ve nasıl kullanabileceğinize kısa bir bakış:
Her oyuncunun iki atı vardır. Hareketi oldukça ilginçtir: önce yatay veya dikey olarak 2 kare ilerler, ardından buna dik bir şekilde 1 kare hareket eder. Atınızı tahtanın ortasına konumlandırmak iyi bir fikirdir çünkü orada hareket edebileceği 8 kareyi daha iyi değerlendirebilirsiniz.
Atın, diğer satranç taşlarının üzerinden atlayabilen tek taş olduğunu belirtmek gerekir. Bu özelliği sayesinde, piyon dışında oyunun başında hareket edebilen nadir taşlardan biridir. Bu yüzden birçok satranç açılışı at ile başlar. Bazı örnekler:
- Réti Açılışı
- Alekhine Savunması
- Nimzowitsch Savunması
- İki At Savunması
- Petrov Savunması
- Doğu Hindistan Savunması
- Benko Gambiti
Değeri 3 olsa da, at oldukça esnek ve kullanışlı bir taştır. Ancak oyun sonlarında yalnızca bir şah ve bir at ile rakibi mat etmek mümkün değildir. İleri seviye oyuncular, atı diğer taşlarla birlikte kullanarak mat pozisyonu yaratabilirler.
Kale: Satrançta Güçlü Bir Silah
Satrançta oyunu gerçekten öğrenmek istiyorsanız, tüm satranç taşlarını etkili bir şekilde kullanmayı bilmeniz gerekir. Bu nedenle, kalenin nasıl kullanılacağını öğrenmek önemlidir çünkü kale, çeşitli mat kombinasyonlarında çok yardımcı olabilecek güçlü bir taştır.
Satrançta kale, yatay veya dikey olarak istediği kadar kare hareket edebilir. Atlar gibi diğer taşların üzerinden atlayamaz ve fil gibi çapraz hareket edemez.
Kale ilginç bir taştır ve değeri 5’tir. Oyun başında köşelere yerleştirilir ve her oyuncunun iki kalesi vardır.
Kale kullanımıyla ilgili bazı ipuçları:
- Şah tarafı (kısa) veya vezir tarafı (uzun) rok yaparak hem şahınızı koruyabilir hem de kaleyi oyuna sokabilirsiniz. Rok hem savunma hem de saldırı amacıyla kullanılabilir.
- Kalenin ideal yeri, piyonlarınız tarafından engellenmeyen açık veya yarı açık sütunlardır.
- Kale, rakibin şahına hızlı bir şekilde hareket edebildiği için mat yapmada özellikle etkilidir.
- Philidor Pozisyonu, Lucena Pozisyonu ve Umbrella Metodu gibi stratejilerde kale etkin şekilde kullanılır.
Her büyükusta kaleyi sever; çünkü oyun sonlarında çok güçlü bir taştır. Eğer satrancı daha iyi oynamak istiyorsanız, kaleyi etkili kullanmayı öğrenmeniz şarttır.
Kale, sadece yatay ve dikey hareket edebilen bir taş olmasına rağmen, oyun sonlarında piyonların terfi etmesini engellemek için hayati öneme sahiptir. Birçok oyuncu, kaleyi pasif kullanır; oysa doğru konumlandırıldığında rakibin tüm satranç taşlarını kısıtlayabilir.
Fil: Çaprazların Ustası
Satrançta fil, oyuna şah ve vezirle birlikte başlayan taşlardan biridir. Birçok stratejide fil, rakibe şah çekmek için oldukça işe yarar. Filinizi kullanabilmek için önce ona bir hareket yolu açmanız gerekir.
Her oyuncunun iki fili vardır; bunlar beyaz fil ve “karanlık kareli fil” olarak adlandırılır. Çünkü fil sadece çapraz hareket edebilir ve başladığı kareye bağlı olarak oyunun tamamında ya açık ya da koyu karelerde kalır.
Bir çift fil, mat yapmakta çok etkili olabilir. Fil için “iyi fil” ve “kötü fil” terimleri de vardır:
- İyi fil: Önünde piyon engeli yoktur.
- Kötü fil: Piyonlarla engellenmiştir.
Filin değeri 3’tür. Hareketi nedeniyle tek başına mat yapamaz, ancak iki fil birlikte kullanıldığında mat sağlayabilir. Ayrıca, daha değerli bir taş almak için fili feda etmek de oldukça yaygındır.
Oyunun en kritik anında hangi taşı feda etmeyi göze alırsınız?
Artık satranç hakkında biraz daha bilgi sahibi oldunuz. Satranç kurallarını daha detaylı öğrenmek için diğer yazılarımıza göz atabilirsiniz.
Ayrıca, Superprof'taki eğitmenlerden özel dersler alarak satranç oynamayı öğrenebilirsiniz.
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
