“Piyanoforte” adını hiç duydunuz mu? İlk başta pek bir anlam ifade etmese de piyanoforte, piyanonun icat edilişinden 18. yüzyılın son çeyreğine kadar Avrupa’da kullanılan ismiydi. Batı müziğinin temel enstrümanlarından olan piyanonun günümüzdeki son hali bir orkestranın çalabileceği hemen her şeyi çalabilen çok yönlü bir enstrüman haline gelmiştir. Tüm müzik tarzlarını ve müzikteki tüm ruh hallerini yansıtabilen özelliğiyle müziğin tanrıçalarındandır.
Peki, bu tanrıçanın doğuşuna şahitlik etmek ister misiniz? Sizi 1700’lü yılların güneşi henüz doğmamış olduğundan en karanlık dönemlerini yaşayan Avrupa’ya götüreceğiz.
Piyanonun mucidi İtalyan bir klavsen yapımcısı olan “Cristofori Bartolomeo” dur. Klavsen, piyanonun atası olarak görülen klavyeli bir çalgıdır. Zaten Bartolomeo’nun piyanoyu icat etmesinin arkasında yatan en önemli nedenlerden birisi de onun bir klavsen yapımcısı olmasıdır. Yani aslında baştan beri ürettiği enstrümanlar piyano mekaniğine ve sistemine çok da uzak değildi. Ancak yine de klavsende ses mızrapların telleri çekmesiyle ortaya çıkıyorken piyanoda çekicin tellere vurması sonucu olur. Dokunma hassasiyeti yani “touchsensitivity” diye adlandırılan mekanizma olmadığından piyanodaki gibi nüanslar yapılamaz. Bu yüzden de piyanoda çalınan bir eser klavsende çalındığında aynı derinliği yansıtamaz.
Cristofori, piyanolar için o kadar devrimsel bir hareket yarattı ki, piyano evriminin devam ettiği sonraki yetmiş beş yıl boyunca diğer piyano tasarımcılarını şaşırtmaya devam etti ve bu süreç içerisinde oluşan teknik sorunların çoğunu kendi teknikleriyle çözdü.
Cristofori'nin dâhiyane yenilikleri arasında şunları gösterebiliriz:
- Çekicin ipe vurduktan hemen sonra ipten uzaklaşmasını ve böylece ipin sönümlenmemesini sağlaması.
- İpin bir klavsene olduğundan daha sert vurulmasını sağlayan bir “kaçış” mekanizması oluşturması.
- Hızlı hareket eden çekicin geri sıçramasını ve ipi yeniden vurmasını engelleyen bir "kontrol" kullanılmadığında ipi susturmak için bir kriko üzerinde bir sönümleme mekanizması oluşturması.
- Bir klavsenden daha yüksek gerilimlere sahip olan daha kalın teller kullanması.
Peki, gelin ortaçağın aydınlanmaya en yakın olduğu ama en karanlık zamanlarında icat edilen bu muazzam enstrümanı daha da yakından tanıyalım ve online piyano dersi için bir başlangıç yapalım.
Piyano Hangi Parçalardan Oluşur?
Öncelikle piyanodaki tuş sayısından başlayalım. Standart bir piyanoda toplam 88 tuş bulunur. Bunlardan 52’si beyaz kalan 36’sı da siyah tuştur. Ancak her piyano 88 tuşlu olmayabilir. 25 ile 97 arasında değişen geniş bir aralıkta piyanolar bulunmaktadır. Örneğin, Bösendorfer şirketi tarafından yapılan ve özel bir kuyruklu piyano olan “Imperial Bösendorfer” doksan yedi tuşa sahiptir. Bu da tama olarak 8 oktavlık bir ses aralığı demektir.
Günümüzde üretilen piyanoların birçoğu “assembly line” olarak adlandırdığımız seri üretim merkezlerinde otomasyon sayesinde birleştirilmektedir. Ancak “Steinway and Sons” gibi dünyaca ünlü piyano markalar halen herhangi bir otomasyona girmeden el işçiliğiyle üretilmektedir. El yapımı bir piyanonun yapımı yaklaşık 1 yıl sürer. Piyano yapımında uzmanlaşmış eller tarafından yaklaşık 12 bin farklı parçanın birleştirilmesiyle oluşur.
Piyanoda bulunan temel parçalar şunlardır:
- Piyano telleri, özel piyano teli fabrikalarında üretilen yüksek gerilimli çelik telden yapılır.
- Ses tahtası Akçaağaç ve ladin ağacının eşsiz gövde materyali kullanılarak yapılır.
- Metal, dökme demir plaka da dâhil olmak üzere piyano parçalarının birbirine bağlanabilmesi için çeşitli metal parçalar için kullanılır.
- Tuşlar için ilk üretildiği zamanlarda gerçek fildişi kullanılıyorken günümüzde işin etik boyutu gözetilerek fabrikalarda hazırlanan özel plastikler kullanılmaktadır.
Tasarım
Piyanolar, terazi mühendisleri olarak adlandırılan özel eğitimli ve eğitimli mühendisler tarafından tasarlanmaktadır. Mühendisler malzemeleri seçer, tasarımları ve özellikleri oluşturur ve piyano parçalarının etkileşimlerini geliştirir.
Tasarımın belki de en önemli yönü piyanonun yapısal gücü ile ilgilidir. Piyanodaki 220- 230 adet aralığında telin her birine cm2 başına yaklaşık 13 kg gerilim uygulanır. Piyano en iyi performansı göstermelidir, ancak değişen koşullar (zaman, nem, sıcaklık, toz) piyanodaki birçok malzemeyi farklı şekilde etkilediğinden aynı zamanda zamana yenik düşmeden sağlamlığını korumalıdır.
Piyano tarihi ve teknik detaylarından sonra piyano tipleri nelerdir? Bir piyano alırken nelere dikkat edilmesi gerekir? Gibi soruların cevaplarını yazımızın devamında bulacaksınız. Yazımızın sizler için faydalı olmasını umuyoruz.
Piyano Tipleri Nelerdir?
Öncelikle, piyano yalnızca bir enstrüman değil aynı zamanda evinize estetik bir görüntü katma potansiyeline sahip bir mobilyadır. Bu yüzden evinize alacağınız piyano tipini belirlemeden önce rengi dokusu, yapımında kullanılan malzeme vs. gibi detayları da incelemenizi tavsiye ediyoruz.
Yazımıza ilk olarak geleneksel piyano olan akustik piyanolardan söz ederek başlayacağız. Aslında bildiğimiz anlamda piyanodan bahsediyoruz. Ancak, akustik piyano diye ayırmamızın nedeni tamamen son birkaç on yılda icat edilen ve akustik piyanonun adeta bir ikamesi haline gelen dijital piyanoların varlığıdır. Dijital piyanolara daha sonra değineceğiz, şimdi akustik piyanolardan ve akustik piyano tiplerinden söz edelim.
Akustik piyanolar özünde duvar piyanoları ve kuyruklu piyanolar şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Duvar piyanosunda teller dikine konumlandırılırken kuyruklu piyano telleri ise yatayda konumlandırılır. Aralarındaki fark genel itibariyle budur. Ancak kuyruklu piyanolar çok daha geniş bir yer tutarlar ve hacimleri duvar piyanolarına göre çok daha yüksektir. Duvar piyanosunun üretilme amacı da zaten evlere sığmayan kuyruklu piyanoları bir nebze de olsa küçülterek evlere rahatlıkla sığabilmesini sağlamaktır. Duvar piyanolarının üretilmesiyle de bu yer problemi büyük oranda da başarılmıştır.
Yine kullanılan malzeme kuyruklu piyanolarda çok daha kaliteli ve iyi işçiliğe dayanan materyallerden oluşur. Tüm piyano tiplerinin dinamiklerini daha net olarak anlamak için her birinin özelliklerini sırayla tanıtalım.
Kuyruklu Piyanonun Özellikleri Nelerdir?
Piyanolar içerisinde en hassas tuş hassasiyetine, en iyi işçiliğe, en zengin ses aralığına ve en güzel tınıya sahip piyanolar kuyruklu piyanolardır. Tellerde oluşan sesin güçlü bir biçimde yankılanmasını sağlayan kuyruğu sayesinde orkestralarda ve geniş bir alana hitap eden konserlerde gür bir ses oluşturur.
Kuyruklu piyanolar ünlü piyano virtüözlerinin konserlerinde veya resitallerinde kullanılan piyano çeşididir. İlk bakışta kuyruklu piyanoları diğer piyano tiplerinden ayıran özelliği ihtişamıdır. Ses akustiğinin donanımsal olarak en verimli çalıştığı piyanolar da yine akustik piyanolardır.
Peki, akustik piyano tercihinde bulunacaklar için göz önünde bulundurulması gerekenler nelerdir?
Öncelikle akustik piyanoların oldukça hantal ve her an taşınmaya müsait olmayan enstrümanlar olduğunu bilmemiz gerekiyor. Bir kuyruklu piyano satın alma sürecine girdiğinizde kuyruklu piyanoların astronomik fiyatlarda olduğunu fark edeceksiniz. Elbette böylesine pahalı bir enstrümanın bir yerden başka bir yere taşınması için de profesyonel destek almanız gerekir. Çünkü herhangi bir şekilde herhangi bir aksamına zarar verdiğinizde piyanonuzu yine çok yüksek ücretlere tamir ettirmek zorunda kalabilirsiniz.
Genellikle konser organizasyonları için kullanılırlar. Evlerde de kullanılıyor olmasına karşın her eve sığabilecek bir enstrüman olmadığından evin oldukça geniş olması gerekir. Örneğin yalnızca piyanonuzu koyabileceğiniz büyük bir odanız olması veya oldukça geniş olan salonunuzun bir köşesinde koyabiliyor olmalısınız. Ses akustiğini sağlamada piyanonun bulunduğu ortam da oldukça önemlidir.
Kuyruklu piyanolar birkaç milyon dolara kadar fiyatlanabilir. Türkiye’de ise güncel olarak en ucuz kuyruklu piyano fiyatları yaklaşık olarak 200-250 bin Türk lirası bandındadır.
Dünya’nın en iyi 3 kuyruklu piyano markası arasında gösterilen Steinway and Sons ünlü piyano virtüözlerine yaptığı sponsorluklar ile bilinir. Örneğin Fazıl Say’ın konserlerinde kullandığı piyano Steinway and Sons markasıdır.
Duvar Piyanolarının Özellikleri Nelerdir?
Duvar piyanosu ya da konsol piyanolar adlandırdığımız bu piyano tiplerinde tellerin konumu kuyruklu piyanolarda olduğu gibi yatay değil dikeydir. Duvar piyanolarının geliştirilmesindeki en büyük nedenlerden birisi kuyruklu piyano almak isteyen ancak evine sığmadığı için alamayan piyano tutkunlarının şikâyetleridir. Kuyruklu piyano tadında ama daha az yer kaplayan bir model üretilmek istenmiş ve sonucunda da konsol piyanolar ortaya çıkmıştır.
Kuyruklu piyanoyla aralarındaki en temel fark mekanizmalarının farklı konumlandırılışıdır. Bunun dışında yapısı ve dinamiği birbirine oldukça benzeyen iki piyano türüdür. Özellikle bazı duvar piyanoları herhangi bir akustik piyanodan ayırt edilemeyecek derecede benzer ses kalitesi sunarlar. Tam olarak sırtları duvara dayandırılabildiği için odanızın herhangi bir köşesine sığdırılabilirdir.
Ses kontrol özelliği olmadığından evlerde kullanımı biraz sıkıntılı olabilir. Ses oluşumu geleneksel yöntemlerle oluştuğu için ses kontrolü mümkün olmaz ve toplu yaşam alanlarında şikayetlere neden olabilir.
Dijital Piyanoların Özellikleri Nelerdir?
Gelelim son piyano tipimiz olan dijital piyanolara. Dijital piyanolarda ses kuyruklu piyano veya duvar tipi piyanoların aksine herhangi bir çelik telin titreştirilmesi neticesinde oluşmaz. Dijital piyanolarda ses tamamen dijitaldir. Peki, bu ne demek? Bilgisayarınızdan ya da akıllı telefonunuzdan bir piyano uygulaması indirdiğinizi düşünün. Piyano tuşlarına bastığınızda piyano sesi çıkacaktır. Ancak ortada gerçekten bir piyano sesi yoktur. O ses yalnızca bir taklittir. Basılan tuşun verdiği notanın bir taklididir. Piyano dersleri için ise bulunmaz nimettir.
İşte dijital piyanolar da tam olarak gerçek piyanolardan yani akustik piyanolardan çıkan sesleri taklit edebilen elektronik bir aygıttır. Görünümü duvar piyanoları gibidir. Ancak çoğunlukla daha küçük olurlar ve evin herhangi bir köşesine rahatlıkla sığdırılabilirler.
Sesleri taklit edebilmesi sizi kesinlikle hoşnutsuz etmesin. Dijital piyanolar sesi çoğunlukla gerçek piyanolardan ayırt edilemez. Özellikle üst segment bir dijital piyanonun sesini akustik piyanolardan ayırt etmek oldukça zordur. Yani eğer bir profesyonel değilseniz dijital piyanolar size fazlasıyla yetecektir.
Dijital piyanolar diğerlerine kıyasla oldukça ucuzdur. 10 bin TL’den başlayan fiyatlarda dijital piyano satın alabilirsiniz. Ayrıca dijital piyanolarda ses elektronik olarak oluşturulduğu için kontrol edilebilirdir. Kulaklı girişleri bulunur ve istediğiniz zaman komşularınızı rahatsız etmeden günün her saati rahatlıkla piyano çalabilirsiniz.
Piyano hakkında genel bilgilere sahip olduğunuza göre bazı parçalar öğrenmenin vakti geldi!
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
