Kimya hayatımızda çok büyük rol oynuyor. Biz de dâhil olmak üzere çevremizdeki her şey bu dersin bize öğrettiği gibi atom ve moleküllerden oluşuyor. Kimya; nefes alma, görme, hareket etme ve yeme şeklimizi inceleyen biyolojiyi de kapsıyor. Yani kimyayı iyi kavramanız diğer dersleri de olumlu yönde etkiliyor. Kimya bilimini öğrenirken birçok farklı şey öğreneceksiniz. Gezegendeki en küçük şeyleri ve bizi hayatta tutan şeyleri iyice kavrayacaksınız.
Sınavda iyi bir kimya neti yapmak için izleyebileceğiniz birçok farklı yol var. İnternetteki videolardan, özel derslerden, online testlerden yararlanabilirsiniz. Farklı soru bankalarından sorular çözerek kendinizi geliştirebilirsiniz. Temelden kimya eğitimi almak için Superprof'taki bir kimya öğretmeniyle anlaşabilir ve kimya özel ders seçeneklerinizi değerlendirebilirsiniz.
Bu makalemizde TYT ve AYT kimya testlerinde sorumlu olacağınız konulardan ve faydalanabileceğiniz kimya kaynaklarından bahsedeceğiz.
TYT - AYT Kimya Konuları
Kimya Bilimi
Kimya; maddenin nitelik ve özelliklerini, yapısını, bileşimindeki değişiklikleri, aldığı farklı şekilleri, farklı maddelerin birbirine etkisini inceleyen ve elde edilen sonuçları yasalarla ortaya koyan bilim dalıdır.
Atom ve Periyodik Sistem
Bir elementin bütün özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom denir.
Atom Modelleri:
Dalton Atom Modeli
- Madde, atom isimli bölünemeyen taneciklerden oluşur.
- Aynı elementin atomları birbiriyle aynı büyüklükte, farklı elementlerin atomları birbirinden tamamen farklı büyüklükte olur.
- Tepkimelerde atomlar korunur.
- Atomların birleşmeleri sonucunda moleküller oluşur.
Thomson Atom Modeli
Thomson atom modelinde çekirdek kavramı yoktur. Bu modelde taneciklerin atomun her yanına rastgele dağıldığı düşünülmektedir. Bu atom modelinde yüksüz nötron taneciklerine yer verilmez. Ayrıca elektron ve de protonların da atomda rastgele bulunduğu söylenir.
Rutherford Atom Modeli
Rutherford bir deney yapmış ve bu deney sonucunda şu bulgulara ulaşılmıştır:
- Atomda büyük boşluklar vardır.
- Işınların küçük bir kısmı kırılıyor ve çok küçük bir kısmı yansıyor: Öyleyse atomda + (pozitif) yükler çekirdek adı verilen küçük bir hacimde toplanıyor.
- Atom kütlesinin de çoğu çekirdekte toplanıyor.
- Atomda pozitif yüklü tanecikler kadar elektron, çekirdeğin etrafında yer alıyor ve elektronlar, atom hacminin büyük bir bölümünü kaplıyor.
Bohr Atom Modeli
1913 senesinde Rutherford atom modelindeki eksiklikleri gidermek ve Balmer’ın hidrojen atomu çeşitliliği yöntemini açıklamak amacıyla Einstein’ın foton kuramlarını ve Planck’ın kuantum modelini kullanarak oluşturulan bir modeldir.
Bohr atom modeli, bir atomdaki elektronların çekirdekten belli uzaklıktaki yörüngelerde hareket ettiğini belirtir.
Periyodik Sistem
Periyodik cetvel veya tablo, kimyasal elementlerin sınıflandırılması için geliştirilmiştir. Bu tabloda tüm elementler atom numaralarına göre sıralanmıştır. Mucidi Rus kimyager Dmitri Mendeleyev kabul edilir. 1869'da atomları artan atom ağırlığına göre sıraladığında belli özelliklerin tekrarlandığını fark eden Mendeleyev, bu özellikleri tekrarlanan elementleri aynı sütuna yerleştirdi ve buna periyot adını verdi.
Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
Atomların bir elementin fiziksel ve kimyasal özelliklerini gösteren en küçük birimleri olduğunu söylemiştik. Yani atomlar bölünemezler. Moleküller ise aynı veya farklı cins birkaç atomun bir araya gelmesiyle oluşan yapılara denir. En küçük molekül iki atomlu olur. İyonlar, elektron sayısı proton sayısına eşit olmayan yapılardır. Radikaller ise eşleşmemiş elektronu olan atom, molekül veya iyonlardır.
Kimyasal türler arasında güçlü ve zayıf etkileşimler meydana gelir. Güçlü etkileşimlerde kimyasal türler arasındaki itme ve çekme kuvvetleri aynı anda gerçekleşir. Çekme kuvvetleri itme kuvvetlerinden fazlaysa türler arasında kimyasal bir bağ oluşur. Bu tür etkileşimlere güçlü etkileşimler denir: İyonik bağ, kovalent bağ ve metalik bağ.
Zayıf etkileşimler ise fiziksel bağlardır: Hidrojen bağları ve Van Der Waals Kuvvetleri.
Kimyasal Hesaplamalar
Bu ünitede kütle, mol sayısı, molekül sayısı, atom sayısı ve gazlar için normal şartlarda hacim kavramlarını birbirleriyle ilişkilendirerek hesaplamalar yapılır. Sınırlayıcı bileşen hesapları üzerinde durulur. Tepkime denklemleri temelinde % verim hesapları yapılır.
Mol Kavramı
Mol kelimesi, Latincede "büyük yığın" demektir.
1 mol, 602.000.000.000.000.000.000.000 taneciktir veya daha kısa şekilde 6,02×1023 sayısıyla ifade edilir. Bu sayıya Avogadro sayısı denir ve "NA" ile gösterilir. Mol, herhangi bir maddenin Avogadro sayısı (6,02×1023 ) kadar tanecik (atom, molekül, formül birim, iyon) içeren miktarına denir.
Kimyanın Temel Kanunları
Kimyanın temel kanunlarını aslında herkesin bilmesi gerekir. Sonuçta etkili bir şekilde kimya çalışmak istiyorsanız önce sağlam bir temel oluşturmalısınız.
- Kütlenin Korunması Kanunu (Lavoisier Yasası)
- Sabit Oranlar Kanunu (Proust Yasası)
- Katlı Oranlar Kanunu (Dalton yasası)
- Birleşen Hacim Oranları Kanunu (Gay-Lussac yasası)
Asit, Baz ve Tuz
Maddeler asit veya baz olarak nitelendirilebilir. Asit-baz reaksiyonu, yaygın bir kimyasal tepkime türüdür. Bir maddenin veya sıvının pH'ını belirlemek için bu tepkime kullanışlı olabilir.
Birçok bilim insanı pH seviyesini hesaplamak, maddeleri doğru bir şekilde tanımlamak ve tepkimeleri dikkate gözlemlemek için kendi asit-baz teorisini ortaya koymuştur.
Svante Arrhenius - Asitler ve Bazlar
Bu asit teorisi 1884'te ortaya çıkmış ve günümüzde en yaygın teorilerden biridir. Arrhenius, zamanının çoğunu tuzun suya konulduğunda gösterdiği değişiklikleri gözlemleyerek geçirdi. Bu asit teorisinde suya ihtiyaç vardır. Sadece hidrojen iyonları üretmek için gereken protik asitlere, hidroksit asitlerine yer verilir. Asitler sulu çözeltilerde H+ iyonları üretir ve bazlar sıvılarda OH- iyonları üretir.
Gilbert Newton Lewis - Asitler ve Bazlar
Sadece elektron çiftlerinin incelendiği ve protonların dışarıda bırakıldığı bir teori olması nedeniyle zayıf bir teori olarak kabul edilir. Bu teorinin temeli, asitlerin elektron çifti alıcıları ve bazların elektron çifti vericileri olmasına dayanır.
Brønsted-Lowry Asit Teorisi
Asit-baz tepkimeleri, proton salan bir asit ve protonu kabul eden bir baz olarak tarif edilmektedir. Bu teorinin özelliklerinden bazıları asitlerin proton vericileri, bazların proton alıcıları, su bazlı çözeltilerin kabul edilebilir olması, hidroksit dışındaki bazların herkes tarafından kabul edilebilir olması ve sadece protik asitlerin kabul edilebilir olmasıdır.
Asitler farklı özelliklere sahiptir ve ekşi tadı, aşındırıcı özelliği ile ayırt edilebilirler. Su çözeltileri elektrik akımını iletir ve tuz ve su oluşturmak için bazlarla tepkimeye girerler. Bunlar asitlerin özelliklerinden sadece birkaçıdır. Asitleri belirlemenin tabii ki başka yolları da vardır.
Bazlar ise acı tadıyla, kaygan ve sabunlu hissiyle ayırt edilebilir. Ayrıca turnusol rengini değiştirmezler.
Düzenli olarak gözlemlenebilen farklı asit türleri şunlardır:
- Sitrik asit
- Laktik asit
- Sirke
- Karbonik asit
- Askorbik asit
En yaygın baz türleri şunlardır:
- Deterjanlar
- Sabunlar
- Çamaşır sodası
- Ev için amonyak
Kimya sınavınıza hazırlanırken iyi bir temel oluşturmada zorlanıyorsanız bir Superprof kimya öğretmeninden yardım alabilirsiniz!
Maddenin Hâlleri
Katı hâlde parçacıklar sıkı sıkı bir arada olur. Parçacıklar arasındaki bağlanma güçlüdür. Serbestçe hareket edemezler ama titreşim oluşturabilirler. Bir katı sabittir, belli bir hacmi ve şekli vardır.
Sıvı hâlde parçacıklar akışkandır ve bulunduğu kabın şeklini alır. Basınçtan bağımsız olarak sabit bir hacimde kaır.
Gazlar ise sıkıştırılabilirler ve bulundukları kabın şekline uymaları gerekmez. Hatta bulundukları kabı genişletebilirler. Moleküller kinetik enerjiye sahip olduğundan moleküller arası kuvvet çok azdır.
Karışımlar
Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan madde topluluğuna karışım denir. Homojen ve heterojen olmak üzere ikiye ayrılır. Homojen karışımlar, her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde gibi görünen karışımlara denir. Bu karışımlara "çözelti" de denir. Tuzlu su, şekerli su, alkollü su homojen karışımın en yaygın örnekleridir. Heterojen karışımlar ise her tarafta aynı özellikleri göstermeyen ve taneciklerin gözle görülebildiği karışımlardır. Bitki yaprağı, sis, toprak heterojen karışım örnekleridir.
Tüm bunları online kaynaklarla pekiştirmeye ne dersiniz?
AYT Kimya Konuları
AYT kimya konuları ise şöyle:
- Atom ve Periyodik Sistem
- Modern Atom Teorisi
- Gazlar
- Çözeltiler
- Kimyasal Tepkimelerde Enerji
- Kimyasal Tepkimelerde Hız
- Kimyasal Tepkimelerde Denge
- Asit-Baz Dengesi
- Çözünürlük Dengesi
- Kimya ve Elektrik
- Karbon Kimyasına Giriş
- Organik Kimya
En Çok Tercih Edilen Kimya Kaynakları
Araştırmalarımıza göre kimya çalışan öğrenciler en çok şu kaynakları tercih ediyor:
- Palme Yayıncılık AYT TYT Kimya Soru Kitabı - Hakan Söylemez
- Aydın Yayınları - AYT TYT Kimya Soru Bankası
- Benim Hocam Yayınları AYT 2022 Kimya Video Ders Defteri
- Orbital Yayınları AYT Kimya Soru Bankası - Doç. Dr. Serkan Yavuz
- Benim Hocam AYT 2022 Kimya Soru Bankası - Görkem Şahin
- Üçdörtbeş Yayınları AYT Kimya Konu Özetli Soru Bankası
- Miray Yayınları AYT Video Çözümlü Kimya Soru Bankası
- A Yayınları TYT AYT Kimya Son 20 Yıl Konularına Göre Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
- Çap Yayınları Kimya Soru Bankası
- Organik Kimya Konu Özetli Soru Bankası Tamamı Çözümlü
- Tonguç Akademi Kimya Adası AYT Konu Özetli Kimya Soru Bankası
- Aktif Öğrenme Yayınları AYT Aktif Kimya 0 dan Başlayanlara - Mehmet Fatih Genç
- Limit Yayınları 2020 AYT Kimya Soru Bankası
Bu kadar kaynak arasından seçim yapmada zorlanıyorsanız sadece kaynak önerisi veya birkaç kimya dersi için bile bir özel kimya öğretmeniyle anlaşabilirsiniz! Ayrıca kimya özel ders seçeneklerini değerlendirebileceğiniz Superprof'taki profesyoneller sizi bekliyor!
Bu yazıyı beğendiniz mi? Puanlayın!
Loading...
