Online Özel Türk dili ve edebiyatı Ders Superprof'ta

Türk Dili ve Edebiyatı tarihi

Konuştuğumuz dil en büyük miraslarımızdan biridir. Özellikle elimizde Türkçe gibi zengin bir dil varken bu dilin geçmişini ve nasıl evrimleştiğini öğrenmemek olmaz. Hepimizin bildiği gibi bir dil konuşma dili ve yazı dili olmak üzere ikiye ayrılır. Konuşma dili günlük hayatta iletişim kurmak için kullandığımız dildir. Genelde dilbilgisi kurallarına pek dikkat etmeden konuşuruz. Kurallı cümleler kurmak, kelimeleri doğru şekilde telaffuz etmek için ekstra bir çaba sarf etmeyiz. Konuşma dili bölgeden bölgeye farklılık gösterebiliyor. İşte bu durumda “lehçe”ler ortaya çıkıyor. Türk dilinin yirmiden fazla lehçesi bulunuyor. Türkmence ve Kazakça bunlardan sadece iki tanesi. “Ağız” ise bizim şive dediğimiz, dilimizin ülke içinde şehirlere ve bölgelere göre değişikliklere uğramış hâlidir. Ankara ağzı ve Adana ağzı bunlara birer örnektir. Yani “La gardaş!” dediğimizde aslında Ankara şivesini değil, Ankara ağzını kullanmış oluyoruz!

Yazı dili ise tabii ki yazıda kullanılan dildir. Ağızlardaki farklılıklar yazı diline yansımaz. Ve yazı dili her bölgede aynıdır. Kurallar bölgelere göre farklılık göstermez. Türk dili uzmanları Türkçe dilinin tarihini üç döneme ayırıyor: Altay Dil Birliği Dönemi, En Eski Türkçe Dönemi, İlk Türkçe Dönemi. Ancak bu dönemlere dair pek yazılı kaynak olmadığından yazı dilinin tarihini farklı üç döneme ayırıyoruz: Eski Türkçe Dönemi, Orta Türkçe Dönemi, Yeni Türkçe Dönemi ve günümüz Modern Türkçe Dönemi. Tabii ki uzmanlar bu dönemleri birbirinden ayırırken önemli tarihi kaynakları göz önünde bulunduruyor.

Yıllar geçtikçe Türklerin değişik bölgelerde farklı alfabelerle yazdıkları tarihi belgeler bulundu. Bazı yazılar ağaç kabuklarına veya kütüklerine, bazıları taşlara, bazıları hayvan derilerine, bazıları kâğıtlara yazılmıştı.

Türk yazı dilini incelerken de karşımıza üç farklı kategori çıkıyor: Eski Türkçe, Kuzeydoğu Türkçesi, Batı Türkçesi.

Eski Türkçe deyince doğal olarak aklınıza süslü, anlamını bilmediğiniz, değişik kelimeler geliyor. Eski Türkçe döneminde çeşitli alfabeler de kullanılıyordu. Köktürk, Uygur ve Karahanlı dönemleri Eski Türkçenin kullanıldığı dönemlerdir. Farklı bölgelerde kültürlerini geliştiren tüm Türkler bu dili kullanmıştı.

Kuzeydoğu Türkçesi ise 13. Ve 14. yüzyıllarda Orta Asya ile Hazar denizinin kuzeyindeki Türklerin kullandığı yazı diliydi. Eski Türkçenin izlerini taşıyordu ancak yeni Türkçe de kendini yavaş yavaş göstermeye başlamıştı.

Günümüz Türkçesi

Batı Türkçesi ise günümüzde kullanılan Türkçedir diyebiliriz. Ömer Seyfettin ve arkadaşlarının Genç Kalemler dergisinde başlattığı Yeni Lisan hareketiyle Türkiye Türkçesi oluşmaya başlamıştı. Bu Yeni Lisan hareketini savunan derginin Milli Edebiyatı da başlattığı kabul edilir.  Hareketin asıl amacı Türkçeyi yazı dilinde konuşma diline biraz daha yaklaştırmaktı. Ömer Seyfettin ve arkadaşlarına göre Türkler çok düzgün ve güzel bir Türkçe konuşuyordu. Ancak yazı dilinde fazlalıklar olduğunu düşünüyorlardı. Bu nedenle yazı diline sadelik getirmek istediler. Onlara göre hiçbir dilbilgisi kuralı Türkçeye dâhil edilmemeliydi. Başka dillerden Türkçeye geçen kelimeler de Türkçeye uygun şekilde kullanılacaktı. Ayrıca konuşma dilinde de İstanbul ağzına uyulacaktı.

Ömer Seyfettin’e göre dil ve edebiyat birbirinden ayrılmazdı. Türk edebiyatının ulusal olmamasının nedeninin Türkçenin eski ve yapay olduğunu düşünürdü. Yabancı dillerden görülüp uygulanan kuralların dili “hasta ettiğine” inanmıştı. Türk dilini yalınlaştırıp güzelleştirmek istiyordu.

Yani karşınıza “pijama” gibi yabancı bir dilden alınıp Türkçeleştirilen bir kelime çıktığında bu daha yalın ve basit kullanımı en başta kime borçlu olduğumuzu artık biliyorsunuz!

Yeni Lisan hareketinden sonra Türk dili üzerinde en geniş çaplı çalışma Dil İnkılabıdır. Dil İnkılabı ile Türkçenin eğitim, ilik ve kültür dili hâline getirilmesi amaçlanmıştı. Dilin milleti birleştiren ve herkesi milli kültür etrafında toplayan önemli bir miras olduğu fikrini daha çok yaymak da hedeflerden biriydi.

Türk Dili ve Edebiyatını öğrenmek için kurslar ve okullar

Böylesine geniş bir zaman dilimine yayılmış zengin Türk dilini ve edebiyatını öğrenirken yanınızda eğitimli ve bilgili kişilerin olması yararınıza olacaktır. Türkiye’de aldığı eğitimlerle ve kendi ilgisi ve çabasıyla kendini geliştirmiş birçok öğretmen bulabilirsiniz. Türkçenin köklerine inerken nasıl bir yardım alacağınız ise tamamen size kalmış. Özel bir öğretmenden birebir veya küçük gruplar hâlinde dersler alabilir, Türk dili ve edebiyatı konusuna yoğunlaşmış bir kursa yazılabilirsiniz. Hatta bu konudaki tutkunuz ve merakınız dağları aşıyorsa iyi bir üniversitenin Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde eğitim görebilirsiniz!

Türkiye’de birçok üniversitede Türk Dili ve Edebiyatı hevesli öğrencilere kapılarını açıyor. Beykent Üniversitesi en yüksek puanla bu listenin başında yer alıyor. Onu Yeditepe Üniversitesi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi takip ediyor. Hacettepe Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi gibi farklı şehirlerden birçok seçeneğiniz var.

Bir üniversitenin Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde eski Türk edebiyatını, Türk şiirlerini, yazılı ve sözlü anlatım tekniklerini, eleştiri kuramlarını, Türkiye Türkçesinin tarihini, Osmanlıcanın tarihini, Türk halk edebiyatını ve daha birçok şey öğrenebilirsiniz. Böyle bir bölümden mezun olduktan sonra televizyon kanallarında, üniversitelerde, devlet dairelerinde bir “Türkolog” olarak çalışabilirsiniz. Ayrıca gazete ve dergi editörlüğü yapabilir, hatta bir yazar olabilirsiniz! Veya bir Türkçe öğretmeni olarak bilgi ve deneyimlerinizi başka öğrencilerle paylaşarak toplumumuza Türkçeyi daha iyi kullanabilen, daha kültürlü bireyler kazandırabilirsiniz.

Eğer üniversitede bölüm okumak yerine Türk Dili ve Edebiyatı kursu size daha cazip geliyorsa hiç merak etmeyin, bol bol seçeneğiniz olacak! Türkiye Dil ve Edebiyatı Derneği bu seçeneklerden sadece biri. TDED Hitabet ve Güzel Konuşma, Yazarlık ve ileri ve başlangıç seviyesinde olmak üzere Osmanlı Türkçesi kursları veriyor. Yaklaşık 60 saatten oluşan bu kurslarda dilimize dair birçok şey öğrenebilirsiniz.

Bir kursa gittiğinizde sizinle aynı tutkuyu paylaşan insanlarla tanışabileceksiniz. En sevdiğiniz Türk yazarlardan en sevdiğiniz şiirlere kadar konuşacak bir sürü şeyiniz olacak! Saatleri kendi programınıza uyan bir kurs seçerek boş zamanlarınızı çok güzel değerlendirebilirsiniz.

Unutmayın, herkesin öğrenme şekli farklıdır. Bazıları grupla öğrenerek daha çok motive olabiliyorken bazıları bire bir öğrenmeyi tercih edebiliyor.

Bir öğretmenle Türk Dili ve Edebiyatı

Kutadgu Bilig, Dîvânu Lugâti't-Türk, Altun Yaruk, Sekiz Yükmek gibi isimleri Türk dili ve edebiyatının tarihini öğrenirken çok duyacaksınız. Bu tarihe doğru yolculuğa çıktığınızda yüzyıllar önce kullanılan Türkçenin zenginliği karşısında büyüleneceğinizden emin olun!

Ancak bu kadar geniş bir tarihi tek başınıza öğrenmekten çekiniyor da olabilirsiniz. İşte tam da bu noktada bir Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni devreye giriyor!

Bire bir özel dersler alabileceğiniz bir öğretmenle Türkçe’nin lehçelerini, ağızlarını, konuşma dilinin tarihini, yazı dilinin hangi süreçlerden geçtiğini ve günümüzde kullanılan Türkçenin özelliklerini öğrenebilirsiniz. Hatta özel olarak ilginizi çeken bir dönem varsa öğretmeninizle sadece o konuya da odaklanabilirsiniz. Örneğin sadece Cumhuriyet Dönemi Hikâye ve Romanlarını öğrenmek istiyorsanız öğretmeniniz dersleri bu doğrultuda yapabilir.

Özel derslerin birçok avantajı vardır. Tam olarak kavrayamadığınız bir konu olduğunda öğretmeniniz elinden geleni yaparak iyi bir temel oluşturmanıza yardımcı olur. Normal bir sınıf ortamında olduğu gibi diğerlerinden geride kalma gibi bir derdiniz de olmaz. Dersleri kendinizi rahat hissettiğiniz bir hızda işlersiniz. Ayrıca öğretmeniniz sizin için en doğru ve en verimli yöntemleri uygulayarak derslere ilginizi kaybetmemenizi sağlar.

Özel Türk Dili ve Edebiyatı dersleri almak için evinizin konforunu bırakmanıza da gerek kalmaz. Veya evde ders çalışmak sizi bunaltıyorsa öğretmeninizle konuşarak derslerinizi ortak kararlaştırdığınız bir mekânda da yapabilirsiniz.

Öğretmeninizle dışarıda her ders başka bir kitabı incelemek de harika bir fikir olabilir! Her hafta ortak bir kitap belirleyip bir sonraki derste o kitabın yazıldığı tarih üzerinde konuşabilir; kitapta kullanılan Türkçenin özelliklerini birlikte tartışabilirsiniz. Böylece hem Türk dilini hem de Türk edebiyatının tarihini daha iyi kavrayabilirsiniz. Türkiye’deki birçok doğal güzellikle bu aktiviteniz için uygun bir yer bulmanız hiç de zor olmayacak!